Zazwyczaj muzycznym tłem wszelkich unijnych wydarzeń jest wartki fragment IX symfonii Ludwiga van Beethovena. Już wkrótce rocznicę obecności w Unii świętować będzie Polska. Na motyw przewodni obchodów wybrano nieco smutny brytyjski przebój. Za niebalność zawsze należy się uznanie, w przypadku Uniwersytetu „Oda do radości” chyba jednak lepiej niż „Hey Jude” oddaje nastrój podsumowań ostatniej dekady.
Bilans zysków i start
1 maja świętować będziemy dziesiątą rocznicę przystąpienia Polski do Unii Europejskiej. Od dekady nasz kraj korzysta ze stworzonych dzięki wspólnocie możliwości i wypełnia wynikającego z przynależności do niej obowiązki. Uniwersytet, jak inne polskie uczelnie, zaczął korzystać z „europejskiej szansy” znacznie wcześniej. Już w 1998 roku pierwsi studenci UW wyjechali na zagraniczne stypendium dzięki programowi Erasmus, a uczelnia przyjęła do siebie pierwszych cudzoziemców – stypendystów programu.
Rozwój wymiany akademickiej był pierwszą, lecz oczywiście nie jedyną konsekwencją członkostwa Polski w Unii dla Uniwersytetu. Środki europejskie pozwoliły sfinansować wiele potrzebnych inwestycji, poprawiając tym samym warunki codziennej pracy i nauki studentów oraz naukowców. Zabytkowym gmachom przywrócono dawny blask, a na Powiślu i Ochocie powstały nowoczesne i podziwiane przez warszawian gmachy. Laboratoria dla nauk ścisłych w zaledwie kilka lat przeszły rewolucję pozwalającą Uniwersytetowi konkurować z najlepszymi ośrodkami na świecie.
Inwestowano nie tylko w budynki: powstały nowe kierunki studiów, zorganizowano programy stypendialne, sfinansowano szkolenia i staże zagraniczne. Przed naukowcami otworzyły się zupełnie nowe możliwości pozyskiwania środków na badania i rozwijania współpracy naukowej z najlepszymi ośrodkami europejskimi.
Członkostwo w Unii przyniosło uczelniom także wiele nowych wyzwań. Polska jest jednym z 47 krajów współtworzących europejski system szkolnictwa wyższego, wykraczający poza granice wspólnoty. Trójstopniowy podział studiów, system ECTS, programy studiów oparte o tzw. efekty kształcenia oraz wiele innych rozwiązań procesu bolońskiego pozwalają na pełną mobilność i kontynuowanie nauki w dowolnym kraju. Nowe rozwiązania wymagały od uczelni wielu zmian, wywołały liczne dyskusje w środowisku, które trwają do dziś.
Uniwersytet prymusem
Szkoły wyższe są zawsze wymieniane w gronie największych beneficjentów integracji z Unią. Środki europejskie, z których korzysta Uniwersytet Warszawski, pochodzą ze źródeł: programów ramowych, służących finansowaniu badań, funduszy strukturalnych, przeznaczanych na projekty wspierające rozwój gospodarczy i społeczny słabiej rozwiniętych regionów, a także programów wspierających mobilność akademicką. W przypadku każdego z tych źródeł Uniwersytet jest w gronie ośrodków, które zdobywają największe fundusze.
Uczelnia znalazła się na liście polskich instytucji publicznych oraz firm prywatnych, które pozyskały największe wsparcie z programów operacyjnych „Kapitał Ludzki” oraz „Innowacyjna Gospodarka”, finansowanych z funduszy strukturalnych. Z dużym powodzeniem staramy się o środki z programów ramowych – według raportu Komisji Europejskiej „Innovation Union Competitiveness Report” UW najskuteczniej spośród polskich instytucji badawczych pozyskuje granty. Najaktywniej spośród polskich uczelni uczestniczymy w programach wspierających mobilność – dotacja przyznana UW w ostatnim roku akademickim na realizację programu LLP Erasmus wyniosła ponad 4 mln euro. Uniwersytet Warszawski jest wzorem tego, jak można było wykorzystać dla własnego rozwoju przełom, który nastąpił 1 maja 2004 roku.
Największe inwestycje finansowane ze środków unijnych:
- Centrum Nowych Technologii – 280 mln zł z programu „Infrastruktura i Środowisko”
- Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych – 282 mln zł z programu „Innowacyjna Gospodarka”
- Nowa siedziba Wydziału Lingwistyki Stosowanej oraz Wydziału Neofilologii – 37 mln zł z regionalnego programu operacyjnego województwa mazowieckiego
- Europejskie Centrum Edukacji Geologicznej w Chęcinach – 26 mln zł z regionalnego programu operacyjnego województwa świętokrzyskiego
- Collegium Iuridicum III (budynek dla Wydziału Prawa i Administracji) – 14 mln zł ze zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego
- rewitalizacja zabytkowego kampusu przy Krakowskim Przedmieściu – 17 mln zł ze zintegrowanego programu operacyjnego rozwoju regionalnego
Przykłady innych projektów finansowanych z funduszy europejskich:
- Nowoczesny Uniwersytet – kompleksowy program wsparcia dla doktorantów i kadry dydaktycznej
- Centrum Badań Przedklinicznych i Technologii – program realizowany przez konsorcjum, którego członkiem jest UW
- Środowiskowe studia doktoranckie z nauk matematycznych – projekt Wydziału Matematyki, Informatyki i Mechaniki UW
- Krajowe Laboratorium Multidyscyplinarne Nanomateriałów Funkcjonalnych – projekt Wydziału Geologii UW
- Fizyka u podstaw nowych technologii – rozwój nowoczesnej infrastruktury badawczej na Wydziale Fizyki UW