Troje naukowców z Obserwatorium Astronomicznego UW współpracowało przy odkryciu fal grawitacyjnych. Odkrycie potwierdza jedną z najważniejszych konsekwencji ogólnej teorii względności Einsteina.
Po raz pierwszy w historii naukowcy zaobserwowali zmarszczki na tkaninie czasoprzestrzeni zwane falami grawitacyjnymi, które dotarły do ziemi z kataklizmu mającego miejsce w dalekim kosmosie. Potwierdza to jedną z najważniejszych konsekwencji ogólnej teorii względności Alberta Einsteina stworzonej w 1915 roku i otwiera całkowicie nowe perspektywy badania wszechświata.
Fale grawitacyjne niosą informacje o swoim pochodzeniu i o naturze grawitacji, których nie da się uzyskać w inny sposób. Fizycy doszli do wniosku, że zarejestrowane fale grawitacyjne powstały w ostatnim ułamku sekundy połączenia się dwóch czarnych dziur w jedną potężną, wirującą czarną dziurę. Zderzenie dwóch czarnych dziur zostało wcześniej przewidziane, ale nigdy dotąd go nie zaobserwowano.
14 września 2015 roku detektory Laserowego Obserwatorium Interferometrycznego Fal Grawitacyjnych – LIGO (Interferometer Gravitational-wave Observatory), znajdujące się w Livingston (w stanie Luizjana) i Hanford (w stanie Waszyngton) zarejestrowały fale grawitacyjne powstałe w wyniku zderzenia dwóch czarnych dziur.
Badania fal grawitacyjnych przeprowadzone zostały na podstawie danych pochodzących z obu detektorów przez Zespół LIGO Scientific Collaboration (LSC) oraz Virgo Collaboration. Grupa LSC składa się z ponad 1000 naukowców z USA i 14 innych państw. Zespół Virgo Collaboration liczy ponad 250 fizyków i inżynierów należących do 19 różnych grup badawczych w Europie.
Istotny wkład w doprowadzeniu do pierwszej bezpośredniej obserwacji fali grawitacyjnej z układu podwójnego czarnych dziur wniosło 15 polskich naukowców pracujących w grupie POLGRAW, będącej członkiem projektu Virgo. Troje naukowców z Obserwatorium Astronomicznego UW: prof. Tomasz Bulik, prof. Krzysztof Belczyński i dr Izabela Kowalska-Leszczyńska uczestniczyło w pracach grupy POLGRAW.
Prof. Tomasz Bulik i prof. Krzysztof Belczyński zajmowali się badaniem astrofizycznych źródeł fal grawitacyjnych. Dr Izabela Kowalska zajmowała się analizą danych w ramach grupy poszukującej sygnałów z układów podwójnych obiektów zwartych.
Artykuł na temat odkrycia ukaże się w czasopiśmie „Physical Review Letters”.
Więcej informacji o detekcji fal grawitacyjnych.
W 2010 roku polsko-amerykański zespół kierowany przez prof. Krzysztofa Belczyńskiego przeprowadził badania teoretyczne, które pokazały, że pierwszym źródłem fal będzie właśnie kolizja czarnych dziur. Przeczytaj artykuł na ten temat w serwisie PAP