– „Tłumacz między innymi” to książka dla wszystkich zainteresowanych przekładem, literaturą i językiem. To lektura o tym, jak bardzo niedocenionym twórcą jest tłumacz – tak o książce Jerzego Jarniewicza mówi Anna Wołodko, dyrektorka Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie, w ostatnim odcinku 2. serii Czytaj z UW.

Anna Wołodko jest dyrektorką Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie (BUW). Kieruje biblioteką główną oraz koordynuje działalność systemu biblioteczno-informacyjnego, który tworzy BUW i 37 bibliotek wydziałowych od 2018 roku. W BUW pracuje od lat 90. Była sekretarzem naukowym, kierowała współpracą krajową i zagraniczną, a także wspierała udział pracowników biblioteki w życiu naukowym. Kierowała też Oddziałem Projektów Celowych i Funduszy Zewnętrznych BUW. Uczestniczyła w licznych wyjazdach stażowych m.in. do bibliotek w Cardiff, Glasgow, Londynie, Madrycie i Florencji. Jest absolwentką bibliotekoznawstwa i polonistyki na Uniwersytecie Warszawskim.

Niedoceniony twórca

– Książka Jerzego Jarniewicza pt. „Tłumacz między innymi. Szkice o przekładach, językach i literaturze” to książka o tym, jak bardzo niedocenionym twórcą jest tłumacz – mówi Anna Wołodko.

Tłumaczenie jest procesem przekładania tekstu z jednego języka na drugi. Tłumacz powinien przy tym zachować zgodność treści, stylu i znaczeń. Oprócz wysokich kompetencji językowych powinien zatem posiadać również szeroką wiedzę na temat krajów i kultur.

Punktem wyjścia książki Jarniewicza jest teza o nieprzekładalności. Autor dzieli się swoimi refleksjami na temat wyzwań, które napotyka tłumacz podczas przekładu. Zwierza się czytelnikowi ze swojej niewiary w możliwość uzyskania idealnego przekładu literackiego.

– Jerzy Jarniewicz odwołuje się do własnych doświadczeń jako tłumacza – wyjaśnia Wołodko i przytacza fragment książki: – „Noc jest porą tłumacza. Porą najbardziej intymnego spotkania z tekstem, do jakiego zaprasza tłumacka profesja. To czas intymności, a więc też (…) wolności od wstydu, bez której nic naprawdę istotnego nie powstanie. Czas odsłaniania miękkiego podbrzusza, szkicowania mapy własnej słabości, katalogowania przegranych spraw. Ginie poczucie zażenowania, że bywam wobec słów bezradny. Bez wstydu mogę wgapiać się w jedno zdanie i godzić się na to, że z tego gapienia nic nie wynika”.

Uważność i czułość

Czy tłumacz może sobie pozwolić na czułość? – pyta w jednym z rozdziałów Jarniewicz i sam, jako osoba opisująca warsztat tłumacza, na tę czułość i uważność sobie pozwala.

– Autor zaprasza nas do kuchni tłumacza, a może do warsztatu, nie tylko zresztą własnego. Bardzo często prowadzi nas po tłumaczeniach innych autorów, czasami pochylając się nad jednym zdaniem, a nawet jednym wyrazem – wyjaśnia Anna Wołodko.

Jarniewicz pisze o wierności oryginałowi, odwzorowaniu stylu autora, zachowaniu specyfiki kulturowej i językowej, jak również analizuje konkretne przypadki tłumaczeń literackich. W swojej książce omawia decyzje podjęte przez tłumaczy i ich wpływ na odbiór tekstu przez czytelnika.

Gdybanie

– To, co najbardziej w tej książce lubię to to, że Jarniewicz zaprasza czytelnika do zastanawiania się nad tym, co by było gdyby? – mówi Anna Wołodko i dodaje: – Na przykład co by było, gdybyśmy zdecydowali się przekładać teksty literatury staropolskiej na współczesną polszczyznę?

Sam Jarniewicz marzy, żeby wiersze XVII-wiecznej poetki Anny Stanisławskiej przeczytać we współczesnej polszczyźnie Justyny Bargielskiej.

Książka Jerzego Jarniewicza „Tłumacz między innymi. Szkice o przekładach, językach i literaturze” to lektura, która przybliża pracę tłumacza i pozwala ją lepiej zrozumieć. Książka znajduje się w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie w obszarze wolnego dostępu, w szerokiej dziedzinie P – Język. Literatura.