Uniwersytet Warszawski jest różnorodną wspólnotą. Jednym ze szczególnie istotnych zadań uczelni jest zapewnianie poczucia bezpieczeństwa wszystkim członkom jej społeczności. UW systematycznie podejmuje działania na rzecz budowania środowiska wolnego od wszelkich przejawów nierównego traktowania. Na uczelni osoby studiujące i pracujące mogą liczyć m.in. na wsparcie psychologiczne i prawne, w tym te dotyczące rozwiązywania konfliktów i sporów.

Równość, otwartość i wzajemny szacunek to wartości, którymi powinien kierować się każdy członek społeczności UW. Nie ma tu miejsca na dyskryminację.

Ważną rolę w tym kontekście pod względem instytucjonalnym pełni ombudsman, czyli rzecznik akademicki. Od momentu ustanowienia tej funkcji na UW (2011 r.) sprawuje ją dr Anna Cybulko – mediatorka, moderatorka, nauczycielka akademicka oraz trenerka umiejętności społecznych. Jako rzeczniczka akademicka udziela wsparcia studentom, doktorantom i pracownikom UW. Pomaga wtedy, gdy pojawiają się trudności w życiu akademickim.

Do działań, które może podjąć ombudsman zalicza się np. mediację, wyjaśnienie sprawy, interwencję w danej jednostce, zasugerowanie rekomendacji wprowadzenia zmian systemowych, a czasami bardziej dyscyplinujące, takie jak przekazanie sprawy do innych organów, komisji, zgłoszenie przełożonym.

Procedura antydyskryminacyjna

W 2020 roku Uniwersytet Warszawski przyjął Procedurę Antydyskryminacyjną (pdf) – formalne postępowanie skargowe w sprawach dotyczących dyskryminacji, w tym molestowania seksualnego, prowadzone przez Komisję Antydyskryminacyjną. Komisja ma dwa miesiące by wydać opinię, w której wskazuje, czy zaistniałe działania lub zaniechania mają charakter dyskryminujący. Może również rekomendować działania naprawcze, takie jak np. przeniesienie pracownika, zmiana grupy w przypadku osoby studiującej, wsparcie psychologiczne, obligatoryjny udział w szkoleniach/warsztatach antydyskryminacyjnych itp., lub przekazać sprawę do rzecznika dyscyplinarnego zgodnie z przepisami ustawy prawo o szkolnictwie wyższym. Do Komisji można zgłaszać sprawy, które wydarzyły się/dotyczą zdarzeń do roku przed wejściem zarządzenia o Procedurze (2020).

W przypadku kontaktu z rzeczniczką akademicką oraz wszczęcia procedury antydyskryminacyjnej, ważne jest aby zgłoszenia dokonała sama osoba poszkodowana. Żadne z organów prowadzących postępowania nie mogą podjąć działań na bazie anonimowych doniesień czy informacji uzyskanych od osób, których sprawa nie dotyczy. Takie rozwiązanie w szczególności chroni osoby przed wtórną wiktymizacją, np. poprzez ujawnienie jej danych osobowych czy poddanie naciskom Osoba składająca zgłoszenie powinna mieć pełną świadomość podejmowanej decyzji oraz dalszych kroków, które wynikają z uruchomienia procedury. Druga kwestia to zapewnienie ochrony przed pomówieniami.

Zgłoszenia dotyczące przemocy seksualnej

Zgłoszenia o molestowaniu seksualnym i przemocy seksualnej traktujemy poważnie –jesienią 2020 trzy takie sprawy trafiły do rzecznika dyscyplinarnego. Chcemy podkreślić, że osoby, które doświadczyły przemocy seksualnej, zostaną wysłuchane i otoczone opieką, ponieważ priorytetem UW jest zapewnienie bezpiecznego środowiska pracy i nauki, wolnego od molestowania seksualnego i przemocy.

Osoby poszkodowane powinny podejmować decyzje o zgłoszeniu w sposób niezależny i samodzielny. Jednocześnie nie można też zachęcać by władze jednostek podejmowały działania prewencyjne w oparciu o niepotwierdzone pogłoski.

Przeciwdziałanie przemocy seksualnej

Na Uniwersytecie Warszawskim staramy się również przeciwdziałać różnym formom przemocy, prowadząc szeroko rozumiane działania edukacyjne. W tym celu oferujemy osobom pracującym i studiującym internetowy Kurs na Równość w wersji polskiej i angielskiej, warsztaty z zakresu kształtowania postaw równościowych w ramach zajęć ogólnouniwersyteckich. W październiku zorganizowaliśmy wraz z samorządem studenckim szkolenia z przeciwdziałania dyskryminacji dla osób działających w samorządzie – tak, aby uzyskaną wiedzę przekazywać dalej.

W kwietniu opublikowany zostanie również Informator Uniwersytetu Warszawskiego: Przeciwdziałanie molestowaniu seksualnemu. Jest to poradnik zawierający szereg rekomendacji dotyczących diagnozowania molestowania seksualnego, kwestii wyraźnej zgody, możliwych działań do podjęcia przez osoby poszkodowane oraz przez świadków, a także informacje dotyczące relacji emocjonalno-intymnych między osobami ze społeczności UW.

Wszystkie te działania mają na celu zarówno podniesienie poziomu świadomości na temat dyskryminacji i molestowania seksualnego, wskazanie standardów, do których dąży UW oraz zachęcenie do podejmowania kontaktu z jednostkami wsparcia i dokonywania zgłoszeń.

Wsparcie studenckie

Instytucja Rzecznika Praw Studenta powstała na Uniwersytecie w2019 roku z inicjatywy Zarządu Samorządu Studentów UW. Dzięki temu studenci mogą zwrócić się do rówieśnika w konkretnych sprawach uniwersyteckich wymagających wsparcia osoby trzeciej. RPS działa przy Samorządzie Studenckim UW, który jest niezależny i samorządny. Nie jest to stanowisko powołane w administracji uniwersyteckiej, chociaż RPS niejednokrotnie współpracuje z organami uczelnianymi.

Zespół RPS podejmuje działania o charakterze doradczym i pośredniczącym. Nie jest jednak organem podejmującym decyzje dotyczące rozwiązania zgłaszanych spraw.

W zespole RPS działa również konsultantka ds. przemocy seksualnej. Jej rolą jest wskazywanie dostępnych form pomocy prawnej i psychologicznej zarówno na Uniwersytecie, jaki świadczonych przez organizacje pozarządowe. Konsultantka wspiera osoby, które się do niej zwracają w kwestiach dot. procedur związanych ze studiami. Informuje o instytucjonalnych możliwościach reagowania na sytuację nadużycia lub przemocy, jednak sprawę przekazuje oficjalnym organom UW wyłącznie na wniosek osoby pokrzywdzonej.

Zespół RPS UW:

• Jan Wieczorek – Rzecznik Praw Studenta;
• Dominika Kuna – w przeszłości pełniła funkcję Rzecznika PrawStudenta przy RSS Międzydziedzinowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych;
• Antonina Lewandowska – konsultantka ds. przemocy seksualnej, adres e-mail: konsultantka(at)samorzad.uw.edu.pl;
• Kacper Rokicki – konsultant w zakresie specyfiki studiów ścisłych prowadzonych na UW.