W Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW odbyły się warsztaty podsumowujące najnowsze wyniki wykopalisk w Starej Dongoli w Sudanie, prowadzonych pod kierunkiem dr. Artura Obłuskiego w ramach grantu Europejskiej Rady ds. Badań. W ramach pierwszego sezonu wykopaliskowego naukowcy poznali plan urbanistyczny miasta.
Misja 2018-2019 Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW pod kierunkiem dr. Artura Obłuskiego spędziła w Starej Dongoli cztery miesiące, od końca października do początku marca. W ramach projektu UMMA, co po arabsku znaczy „Wspólnota”, archeolodzy badają okres w historii Dongoli, gdy z chrześcijańskiej stolicy zaczyna ona zmieniać się w miasto muzułmańskie, a na jej terenie powstaje nowa społeczność na przestrzeni XIV – XVI wieku.
W projekcie UMMA archeolodzy skupili się na domach i drobnych znaleziskach pokazujących, jak wyglądało życie codzienne mieszkańców miasta – Głębokie zmiany społeczne i religijne można zaobserwować jedynie prowadząc badania na poziomie domostwa – wyjaśnia dr Dorota Dzierzbicka z Instytutu Archeologii UW, kierownik prac terenowych w projekcie.
Plan miasta
Celem prac archeologicznych pierwszego etapu było zlokalizowanie i przebadanie najpóźniejszych warstw stanowiska datowanych na XVIII wiek. Misja podjęła wykopaliska w najwyżej położonej, południowo-wschodniej części miasta, na przestrzeni ok. 4500 m2. Pozwoliło to poznać układ urbanistyczny miasta, siatkę ulic i plany domów. W swoich pracach archeolodzy wykorzystali także badania laboratoryjne i specjalistyczny sprzęt. Dzięki użyciu georadaru i innych metod badań nieinwazyjnych powstała mapa miasta obejmująca również obszary nieprzebadane archeologicznie. Badania te zostały przeprowadzone wraz z naukowcami z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN: Tomaszem Herbichem i Robertem Ryndziewiczem.
Dzięki odkryciom badacze z UW poznali szczegóły życia codziennego mieszkańców Dongoli w jej schyłkowym okresie. Przeprowadzono systematyczne badania m. in. nad szczątkami kostnymi zwierząt, pozostałościami roślin i ceramiką, aby poznać zwyczaje kulinarne i działalność gospodarczą mieszkańców miasta.
Prześledzono też przebieg murów miejskich w badanej części stanowiska. Archeolodzy dowiedli, że w najpóźniejszej fazie rozwoju osadnictwa w Dongoli nadal odgrywały one pewną rolę w przestrzeni miejskiej, choć nie była to już rola obronna. Dzielnice oddzielone murem różniły się między sobą pod względem techniki budowlanej użytej przy budowie domów. Wewnątrz murów znajduje się niemal wyłącznie zabudowa z cegły suszonej, zaś poza nimi ściany domów wznoszono z trzciny pokrytej gliną. Ta bardzo stara, afrykańska technika budowlana została zidentyfikowana w dongolańskich domach mieszkalnych po raz pierwszy.
Grant ERC
Stara Dongola to ważne stanowisko, na którym Polacy prowadzą badania od ponad 50 lat. Jako stolica potężnego chrześcijańskiego królestwa Makurii, które znajdowało się na terenie dzisiejszego Sudanu, Dongola przeżywała rozkwit między IX a XIII wiekiem. Po upadku Makurii datowanym na XIV wiek, na terenie jej stolicy powstało niewielkie miasto-państwo, które nadal prowadziło ożywione kontakty handlowe zarówno z Dalekim Wschodem, jak i z Europą. Celem projektu UMMA jest analiza okoliczności upadku chrześcijańskiego królestwa Makurii w średniowiecznej Nubii i zdominowania tego obszaru przez wyznawców islamu. Na ten cel dr Artur Obłuski jako pierwszy archeolog w Polsce, otrzymał w 2017 roku prestiżowy Starting Grant Europejskiej Rady ds. Badań (European Research Council).
Po otrzymaniu grantu ERC dr Artur Obłuski opowiadał o planowanych badaniach. Materiał został przygotowany przez Biuro Prasowe UW w 2017 roku:
