Prof. Karolina Safarzyńska z Wydziału Nauk Ekonomicznych UW została laureatką tegorocznej Nagrody Narodowego Centrum Nauki. Badaczka otrzymała wyróżnienie w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce. Tworzy nowatorskie modele teoretyczne pozwalające na badanie wpływu ograniczonej racjonalności, różnorodności preferencji i interakcji społecznych na polityki klimatyczne.

12 października w Sukiennicach w Krakowie odbyła się uroczystość wręczenia Nagrody NCN 2022. W tym roku odbyła się 10. edycja przyznania nagród.

Nagroda Narodowego Centrum Nauki to wyróżnienie przyznawane młodym naukowcom za znaczące osiągnięcia w dziedzinie badań podstawowych. NCN przyznaje ją od 2013 roku w trzech obszarach: naukach humanistycznych, społecznych i o sztuce; naukach o życiu oraz naukach ścisłych i technicznych.

Prof. Karolina Safarzyńska z Wydziału Nauk Ekonomicznych UW została wyróżniona  w obszarze nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce. Badaczka należy do grona nielicznych naukowców w Polsce zajmujących się ekonomią złożoności, behawioralną i eksperymentalną oraz zmianami klimatycznymi – projektowaniem oraz analizą polityk w celu zapobiegania zmianom klimatycznym oraz łagodzenia ich skutków.

Nagroda NCN została przyznana prof. Safarzyńskiej za opracowanie nowatorskich modeli teoretycznych pozwalających na badanie wpływu ograniczonej racjonalności, różnorodności preferencji i interakcji społecznych na polityki klimatyczne.

– Tradycyjna ekonomia proponuje polityki oparte na założeniu, że wszyscy jesteśmy racjonalni. Ja analizuję to, jakie polityki są skuteczne w przypadku, gdy nasza racjonalność jest ograniczona, a na nasze wybory wpływają zachowania innych osób – mówi laureatka Nagrody NCN.

W opisie osiągnięć naukowych prof. Safarzyńskiej wskazano, że badaczka znacząco rozszerza stan wiedzy w wymiarze teoretycznym, metodologicznym i empirycznym. Stosuje w swoich pracach podejście wieloagentowe i behawioralne, które pozwala łączyć mikro- i makroekonomią oraz badać, jak interakcje agentów na poziomie indywidualnym (mikro) są źródłem „emergentnych”’ zjawisk (emergent properties) na poziomie makro. Innowacyjne modele teoretyczne tworzone przez prof. Safarzyńską pozwalają na badanie kombinacji polityk interwencji behawioralnych i polityk makroekonomicznych, aby skutecznie przeciwdziałać zmianom klimatycznym.

– Ekonomia behawioralna to dziedzina, która bada, czy popełniamy błędy poznawcze i pozwala je niwelować, kiedy dotyczą wielu osób. Często kupujemy tańsze produkty, np. lodówki, które są w niższej klasie energetycznej niż ich droższe odpowiedniki i w dłuższym okresie generują wyższe koszty. Jest to przykład błędu poznawczego, którego „naprawienie” może znacząco obniżyć zużycie energii. Z kolei inne polityki mogą być nieskuteczne: podnoszenie podatków na paliwo może nie prowadzić do zmniejszenia jego zużycia, ponieważ trudno nam zmienić nasze przyzwyczajenia. Ludzie w swoich działaniach często sugerują się tym, co robią inni. Z tego względu nie możemy analizować gospodarki, patrząc tylko na indywidualne zachowania, ale trzeba brać pod uwagę interakcje społeczne – wyjaśnia ekonomistka.

Prof. Safarzyńska w swoich badaniach pokazuje, jak ograniczona racjonalność, która może przybierać formę niechęci do strat (loss aversion), tworzenia się nawyków lub pogoni za statusem, może ograniczać efektywność polityk klimatycznych. Badaczka wykazała, że efekt sieciowy może zwiększać prawdopodobieństwo kryzysów finansowych na skutek polityk klimatycznych, a nierówne zyski z kapitału i pracy oraz różnorodność preferencji konsumentów wpływają na wysokość podatku węglowego.

– Wierzę, że możemy skutecznie przeciwdziałać zmianom klimatycznym oraz że badania w nurcie ekonomii behawioralnej i ekonomii złożoności, którymi się zajmuję, pomogą nam znaleźć nowe rozwiązania tych dobrze znanych, ale jakże aktualnych problemów – podkreśla prof. Safarzyńska.

Laureatami Nagrody NCN 2022 zostali także: prof. Michał Bogdziewicz z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, członek Akademii Młodych Uczonych PAN (w kategorii nauk o życiu), oraz prof. Piotr Wcisło z Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu (w kategorii nauki ścisłe i techniczne).