Zdrowie planety to nowa kategoria stosowana m.in. w badaniach naukowych. Pomaga opisywać obecny stan środowiska i klimatu w połączeniu z dobrostanem populacji. W tego rodzaju analizy zaangażowani są również naukowcy z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW. Międzynarodowy projekt MOSAIC, w którym uczestniczą, otrzymał finansowanie z programu „Horyzont Europa”.
Projekt Multi-site application of Open Science in the creAtion of healthy environments Involving local Communities (MOSAIC) otrzymał finansowanie w konkursie „Environment and health – Planetary health” programu „Horyzont Europa”. Będzie realizowany w konsorcjum piętnastu instytucji z siedmiu krajów (Francji, Polski, Portugalii, Kenii, Brazylii, USA i Kolumbii). Liderem projektu jest Instytut Badań Naukowych dla Rozwoju (Institut de Recherche pour le Développement) we Francji. Naukowcy skupią się na poszukiwaniu metod i narzędzi wspierających różne społeczności w budowaniu odporności na zmieniające się warunki funkcjonowania planety, związane m.in. ze zmianą klimatu, eksploatacją zasobów przyrodniczych czy spadkiem bioróżnorodności.
Polską częścią badań kieruje dr Aneta Afelt z Interdyscyplinarnego Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego (ICM) UW we współpracy z zespołem IT kierowanym przez Łukasza Dumiszewskiego.
Współpraca z lokalnymi społecznościami
Projekt MOSAIC zakłada współpracę ze społecznościami lokalnymi krajów o niskim i średnim dochodzie, żyjących w strefach transgranicznych.
– Borykają się one z negatywnymi skutkami degradacji środowiska, które wpływają na ich zdrowie i dobre samopoczucie. Znajdują się też w szczególnych kontekstach społeczno-politycznych, które zwiększają poziom ich poczucia zagrożenia – tłumaczy dr Aneta Afelt.
Badacze zakładają, że lokalne społeczności są najlepiej przystosowane do interpretowania i wykorzystywania złożonych informacji o swoim otoczeniu. Ich wiedzę i umiejętności można wykorzystać przy projektowaniu i wdrażaniu rozwiązań, które pomogą zaadaptować się do zmian środowiskowych i społeczno-politycznych.
MOSAIC ma pomóc w zaprojektowaniu i wdrożeniu otwartych systemów informacyjnych, które będą wspierać społeczności transgraniczne w zrozumieniu wpływu środowiska na ich dobrostan, budowaniu środowiska promującego zdrowie oraz wpływaniu na polityki i decyzje publiczne.
Otwarta Nauka
MOSAIC opiera się na zasadach Otwartej Nauki zakładającej tworzenie wiedzy i wykorzystywanie zdobytych danych wspólnie ze społeczeństwem.
– Badania będą prowadzone w dwóch bioregionach – Afryce Wschodniej i Amazonii – które są szczególnie dotknięte zmianą klimatu, ekstremalnymi zjawiskami pogodowymi i degradacją terenu. Współpraca ze społecznościami lokalnymi ma zakończyć się wdrożeniem wypracowanych rozwiązań praktycznych, ale też przyczynić się do rozwoju nauki oraz metod i technik badawczych – mówi dr Aneta Afelt.
– Kiedy dziesięć lat temu rozpoczynałam pracę z lokalnymi społecznościami, szkoląc miejscowych pracowników służby zdrowia publicznego w Kambodży, Laosie i Indonezji w korzystaniu z prostych narzędzi analiz przestrzennych i raportowania nietypowych zachorowań, projekt taki jak MOSAIC był marzeniem o możliwości integrowania osiągnięć nauki i jej docelowych beneficjentów – mówi badaczka.