Amerykańskie wyróżnienie Breakthrough Prize w fizyce fundamentalnej trafiło do obserwatorów fal grawitacyjnych, w tym do Polaków działających w projektach LIGO i Virgo.
Wyróżnienie specjalne 2016 Breakthrough Prize naukowcy otrzymali za zaobserwowanie fal grawitacyjnych prowadzącego do rozpoczęcia nowej ery w astronomii i fizyce. 100 lat temu istnienie tych fal przewidział Albert Einstein.
Badania fal grawitacyjnych przeprowadzone zostały na podstawie danych pochodzących z detektorów przez zespół LIGO Scientific Collaboration (Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory) oraz Virgo Collaboration. Fizycy zauważyli w dalekim kosmosie kataklizm. Doszli do wniosku, że zarejestrowane fale powstały w ostatnim ułamku sekundy połączenia się dwóch czarnych dziur w jedną potężną, wirującą czarną dziurę. Zderzenie dwóch czarnych dziur zostało wcześniej przewidziane, ale nigdy dotąd go nie zaobserwowano.
Istotny wkład w doprowadzeniu do pierwszej bezpośredniej obserwacji fali grawitacyjnej z układu podwójnego czarnych dziur wniosło 9 polskich naukowców pracujących w grupie POLGRAW, będącej członkiem projektu Virgo. Troje naukowców z Obserwatorium Astronomicznego UW: prof. Tomasz Bulik, prof. Krzysztof Belczyński i dr Izabela Kowalska-Leszczyńska uczestniczyło w pracach grupy POLGRAW.
Jury Breakthrough Prize złożone ze zdobywców nagrody z poprzednich lat przyznało 3 mln dolarów założycielom obserwatorium LIGO, którymi są: Ronald W. P. Drever, Kip S. Thorne (obaj z California Institute of Technology) oraz Rainer Weiss (z Massachusetts Institute of Technology) oraz 1012 współpracowników. Jeden milion trafi do trzech założycieli, a dwa miliony do ponad tysiąca badaczy.
Nagrody są przyznawane od pięciu lat w dziedzinie nauk przyrodniczych, fizyki fundamentalnej i matematyki. Dla młodych naukowców przeznaczone są trzy nagrody w zakresie fizyki i matematyki. Wyróżnienia specjalne – takie jak to dla odkrywców fal grawitacyjnych – jury przyznaje według uznania.
Laureaci zostaną odznaczeni w trakcie ceremonii rozdania nagród 2017 Breakthrough Prize jesienią 2016 roku.