Badacze z Obserwatorium Astronomicznego UW realizujący projekt OGLE odkryli cefeidę klasyczną o najdłuższym okresie pulsacji w naszej Galaktyce. Gwiazda nazwana OGLE-GD-CEP-1884 jest nie tylko najjaśniejszą, ale prawdopodobnie również najmłodszą znaną cefeidą klasyczną w Drodze Mlecznej.

Nowo odkryta gwiazda, która otrzymała oznaczenie OGLE-GD-CEP-1884, należy do nielicznej grupy cefeid o ekstremalnie długich okresach pulsacji (ang. ultra-long-period Cepheids, w skrócie ULPC). Cechą tego typu obiektów jest ich duża jasność, co wykorzystywane jest do mierzenia odległości do galaktyk położonych nawet 300 mln lat świetlnych od nas. Dotychczas żaden obiekt typu ULPC nie był znany w naszej Galaktyce, chociaż większość przebadanych galaktyk zawiera po kilka takich cefeid. Nowo zidentyfikowana gwiazda została wyselekcjonowana przez prof. Igora Soszyńskiego z Obserwatorium Astronomicznego UW.

Odkryta cefeida pulsuje z okresem 78,14 dni, czyli prawie o dziesięć dni dłuższym niż wynosi okres pulsacji cefeidy S Vulpeculae, uznawanej dotychczas za najdłużej pulsującą. Gwiazda OGLE-GD-CEP-1884, mimo że jest ponad 25 tys. razy jaśniejsza od Słońca, nie była wcześniej zaklasyfikowana jako cefeida, ponieważ znajduje się za grubą warstwą materii międzygwiazdowej, która pochłania światło biegnące od obiektu. Wieloletnie obserwacje fotometryczne tej gwiazdy prowadzone w świetle czerwonym przez zespół OGLE, w połączeniu z pomiarami prędkości radialnych wykonanymi przez teleskop kosmiczny Gaia, pozwoliły wykazać, że OGLE-GD-CEP-1884 jest cefeidą klasyczną.

Jak wskazują badacze, odkrycie to oznacza, że Droga Mleczna nie jest wyjątkiem wśród innych galaktyk pod względem występowania długookresowych cefeid, a dotychczasowy brak obserwacji tego typu gwiazd w naszej Galaktyce był prawdopodobnie spowodowany tym, że ULPC są zasłonięte przez gęste obłoki pyłu międzygwiazdowego. OGLE-GD-CEP-1884 jest nie tylko najjaśniejszą, ale też prawdopodobnie najmłodszą znaną cefeidą klasyczną w Drodze Mlecznej. Wiek tej gwiazdy został oszacowany na 22 mln lat.

Trójwymiarowa mapa

Zespół badawczy OGLE, kierowany przez prof. Andrzeja Udalskiego, od lat bada gwiazdy pulsujące. W przybliżeniu połowa wszystkich cefeid klasycznych znanych obecnie w Drodze Mlecznej została odkryta przez astronomów z Obserwatorium Astronomicznego UW. W 2019 roku badacze pod kierunkiem prof. Doroty Skowron opublikowali trójwymiarową mapę naszej Galaktyki uzyskaną na podstawie rozkładu przestrzennego cefeid odkrytych przez zespół OGLE. Mapa ta jednoznacznie pokazała, że dysk Drogi Mlecznej nie jest płaski, ale wygina się w kształt litery S. Więcej informacji o trójwymiarowej mapie znajduje się na stronie UW >>