30 września w auli w Auli im. Adama Mickiewicza w Audiorium Maximum prof. Marcin Pałys, rektor UW, rozpoczął uroczyście nowy rok akademicki.
– Nasza uczelnia obchodzi w tym roku swój wielki jubileusz. Nie mógłbym więc dziś zacząć przemówienia inaczej, jak tylko przypominając o tym wydarzeniu i naszych poprzednikach – mówił rektor Marcin Pałys, a następnie przywołał postaci rektorów ks. Wojciecha Szweykowskiego oraz Józefa Brudzińskiego, którzy wprowadzali uczelnię w pierwsze i drugie stulecie, a więc wtedy gdy Uniwersytet powstawał i odradzał się po I wojnie światowej. Czytając przemówienia obydwu rektorów, prof. Pałys doszedł do wniosku, że tematy, które poruszali, nie straciły nic na swojej aktualności. – Obaj mówili o roli Uniwersytetu w rozwoju nauki w Polsce oraz jej wkładzie w naukę w Europie, obaj podkreślali znaczenie wychowywania kolejnych pokoleń światłych absolwentów, obaj wreszcie wiele uwagi poświęcili czemuś, co dziś nazwalibyśmy kulturalną i społeczną misją uczelni. Dziś mógłbym powtórzyć ich słowa – podkreślał.
Sam jednak wolał nie skupiać się na dotychczasowych dokonaniach Uniwersytetu, lecz na jego przyszłości i zaplanowanym na najbliższe 10 lat programie przemiany UW. – Wizja rozwoju Uniwersytetu, którą przygotowaliśmy w poprzedniej kadencji, przekonała władze państwowe do jej wsparcia. Dzięki specjalnej uchwale rządu RP z 3 listopada 2015 roku przez najbliższe dziesięć lat na Uniwersytet wpłynie blisko miliard złotych na realizację programu wieloletniego. Nazwaliśmy ten program „Dobra inwestycja”. Bo to nie jest pomoc państwa, ale właśnie dobra inwestycja, która zwróci się nam wszystkim, zwróci się całemu krajowi – przekonywał rektor Pałys.
Celem Uniwersytetu jest osiągnięcie pozycji uczelni badawczej, rozpoznawalnej na arenie międzynarodowej. Realizacja inwestycji programu wieloletniego ma stworzyć odpowiednie warunki do rozwoju interdyscyplinarnych badań na najwyższym poziomie, dotyczących zagadnień ważnych ze społecznego punktu widzenia, takich jak skutki globalizacji i cyfryzacji czy przyczyny kryzysów społecznych i ekonomicznych. – Arystoteles twierdził, że doskonałość nie jest jednorazowym aktem, lecz nawykiem, bo jesteśmy tym, co w swoim życiu powtarzamy. Doskonałość w nauce musi zatem stać się naszym „nawykiem”, uniwersytecką codziennością. Mamy świetną bazę, mamy wiele „wysp doskonałości”, mamy więc na czym budować – mówił rektor. – Żeby doskonałość, tak jak mówił Arystoteles, stała się naszym nawykiem, musi do niej dążyć każdy nasz pracownik i wszystkie nasze wydziały – apelował.
Prof. Pałys, który rozpoczyna właśnie drugą kadencję na stanowisku rektora, opowiedział także o planach swojego zespołu na najbliższe cztery lata. Uruchomiony zostanie na Uniwersytecie program grantów wewnętrznych na badania, a także program stypendialny dla kandydatów z zagranicy. Pojawią się nowe możliwości rozwoju ścieżki kariery – ścieżka dydaktyczna dla osób prowadzących najbardziej innowacyjne kształcenie. Uniwersytet będzie też oferował staże podoktorskie dla wybitnych badaczy zarówno z Polski i zagranicy.
– W tych wszystkich wysiłkach w dążeniu do doskonałości, o których mówiłem, potrzebujemy też wsparcia od władz publicznych, od osób i instytucji, które ustalają reguły postępowania i przepisy – mówił na zakończenie swojego przemówienia rektor Pałys, apelując o takie tworzenie ram prawnych dla uniwersytetów, by uczeni mieli możliwość prowadzenia odważnych badań. – Naukowcy muszą mieć wolność podejmowania tematów trudnych. Przepisy nie mogą sprowadzać ich do roli urzędników. Uczelnia nie zdobędzie uznania wtedy, gdy dziekani i profesura staną się wytrawnymi znawcami kodeksu postępowania administracyjnego, a rady wydziałów będą potrafiły pisać uzasadnienia swoich decyzji akademickich z kreatywnością zawstydzającą kancelarie prawne. Prawodawcy, oczekując od polskiej nauki ambicji, powinni pokazać to sprzyjającymi jej przepisami – podkreślał.
Zaproszenie do dialogu
W uroczystej inauguracji roku akademickiego brał udział wicepremier Jarosław Gowin, minister nauki i szkolnictwa wyższego. – Rozpoczynający się rok akademicki to rok, w którym dzięki debatom, konferencjom, pracy ekspertów oraz Narodowemu Kongresowi Nauki określimy przyszły model szkolnictwa wyższego i nauki polskiej – zapowiedział minister Gowin. – Ustawa o szkolnictwie wyższym wprowadzi nowe rozwiązania systemowe. Nie będzie powstawała w gabinecie ministra czy ministerialnych urzędników. Powstanie w drodze dialogu, rządu ze środowiskiem akademickim, ale też dialogu wewnątrz środowiska akademickiego, w którym ścierają się różne koncepcje – tłumaczył wicepremier. Ustawa zmienić ma m.in. zasady finansowania szkół wyższych, a także wprowadzić pojęcie „uczelni badawczych”, które będą oferować elitarne kształcenie.
Prawo do języka– 199 lat temu, a więc rok później niż Uniwersytet Warszawski, powołano pierwszą na ziemiach polskich szkołę dla Głuchych. Instytut Głuchoniemych powstał w budynku Pałacu Kazimierzowskiego, który jest sercem naszego Uniwersytetu – rozpoczął pierwszy wykład w nowym roku akademickim dr Paweł Rutkowski z Wydziału Polonistyki. – Ta rocznica jest niezwykle ważna, bo założenie szkoły jest de facto początkiem polskiego języka migowego – podkreślał dr Rutkowski. Badacz kieruje Pracownią Lingwistyki Migowej UW, w której powstaje wizualny korpus PJM. Jest to jeden z największych tego typu zbiorów na świecie. We współpracy z Ministerstwem Edukacji Narodowej pracownia opracowuje także podręczniki dla dzieci ze specjalnymi potrzebami.
Wystąpienie dr. Rutkowskiego „Prawo do języka” poświęcone było rozwojowi polskiego języka migowego, historii prowadzonych nad nim badań, a także sytuacji Głuchych w Polsce, którzy zdaniem badacza powinni być uznawani za mniejszość językową. – Na Uniwersytecie Warszawskim osoby migające i niemówiące mogą skończyć studia. Głusi naukowcy bronią na naszej uczelni doktoratów. Jest pierwsza w Polsce habilitacja badacza Głuchego. Miejmy nadzieję, że takich osób będzie jak najwięcej – podkreślał dr Rutkowski. Na zakończenie swojego przemówienia wspomniał o jeszcze jednej ważnej dacie. – Dzisiaj kończy swoją pracę na Uniwersytecie wybitny językoznawca prof. Marek Świdziński. Gdyby nie on i rozpoczęte przez niego ponad 20 lat temu badania język migowy nie byłby obecny na naszej uczelni, nie istniałaby Pracownia Lingwistyki Migowej, a ja nie występowałbym dzisiaj przed Państwem – zakończył dr Rutkowski.
Listy gratulacyjne nadesłali również rektorzy uniwersytetów ukraińskich (pdf).
