6 kwietnia ukazał się nowy numer czasopisma naukowego „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America”, a w nim praca, której współautorem jest dr Tomasz Góral z Centrum Nowych Technologii UW. Artykuł dotyczy pochodzenia ewolucyjnego grupy stawonogów lądowych Myriapoda i ich bliskiego pokrewieństwa z grupą wodnych stawonogów kopalnych Euthycarcinoidea występujących od kambru do triasu.

Obecnie wyróżnia się trzy główne grupy stawonogów lądowych: owady (Insecta), pajęczaki (Arachnida) oraz wije (Myriapoda). Historia życia tych organizmów odtwarzana jest dzięki wykorzystaniu zarówno badań paleontologicznych, jak i metod molekularnych. Analiza skamieniałości z jednej strony, a materiału genetycznego i związków chemicznych – z drugiej, może prowadzić do różnych konkluzji, jeśli chodzi o datowanie. 

Na podstawie metod molekularnych przewiduje się np., że wije należące do typu stawonogów lądowych mają wcześniejsze pochodzenie ewolucyjne niż to wynikające z ich materiału kopalnego. – Przyczyną różnicy między szacunkami wieku molekularnego i opartymi na skamieniałościach jest fakt, że do tej pory zidentyfikowano niewielu kandydatów na morskie lub słodkowodne grupy macierzyste linii lądowych Myriapoda – mówi dr Tomasz Góral z Centrum Nowych Technologii UW.

Będąc jeszcze zatrudnionym w londyńskim Muzeum Historii Naturalnej, wraz z międzynarodowym zespołem naukowców rozpoczął on pracę nad publikacją pt. „Aquatic stem group myriapods close a gap between molecular divergence dates and the terrestrial fossil record”, która 6 kwietnia ukazała się na łamach czasopisma „Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America” (PNAS). Artykuł koncentruje się na charakterystyce gatunku stawonoga z grupy Euthycarcinoidea (Heterocrania rhyniensis), znalezionego w szkockich stanowiskach paleontologicznych Rhynie i Windyfield Cherts. Zawierają one skamieniałości roślinne i zwierzęce jednego z najstarszych ekosystemów lądowych z wczesnego dewonu (ok. 410 mln lat temu).

– Wykorzystując techniki mikroskopii konfokalnej i skaningowej elektronowej, po raz pierwszy zobrazowaliśmy z dużą dokładnością szczegóły ciała, głównie głowy, tego stawonoga, które są wspólne dla wijów. Wzmacnia to teorię, że Euthycarcinoidea i Myriapoda są najbliżej spokrewnionymi liniami – tłumaczy dr Góral.

Jak dodaje naukowiec, występowanie stawonogów z grupy Euthycarcinoidea w okresie kambru dostarcza najstarszych przekonujących dowodów na istnienie wodnych grup macierzystych (zawierających wspólnego przodka) dla Myriapoda (wijów) lub Hexapoda (sześcionogów, w skład których wchodzą m.in. owady). Stanowiło to do tej pory lukę w zapisie materiału kopalnego dla tych typowo lądowych linii. Może to pomóc w wyjaśnieniu przebiegu ewolucji wijów i ich przejścia z wody na ląd oraz ułatwić interpretację danych pochodzących z badań molekularnych i opartych na skamielinach. To, z kolei, pozwoli na oszacowanie daty ewolucyjnego odłączenia się wijów od innych grup stawonogów.