W ciągu ostatnich 10 lat liczba gatunków roślin na szczytach górskich zwiększała się pięć razy szybciej niż w latach 1957-1966. Dane z ostatnich 145 lat, pochodzące z 302 europejskich szczytów wskazują, że przyspieszenie przyrostu bogactwa gatunkowego jest bezpośrednio powiązane z globalnym ociepleniem. Piszą o tym botanicy w „Nature”. Wśród autorów artykułu są dr hab. Bogdan Jaroszewicz i Patryk Czortek z Białowieskiej Stacji Geobotanicznej Wydziału Biologii.
Międzynarodowy zespół badawczy, którego częścią są polscy botanicy, nie tylko potwierdził istotny wzrost liczby gatunków roślin porastających górskie szczyty, ale odkrył również, że ten wzrost przyspiesza wraz ze wzrostem temperatury powietrza. Zmiany w ilości opadów i depozycji zanieczyszczeń azotowych nie miały wpływu na zaobserwowane zmiany bogactwa gatunkowego. Badacze udowodnili, że flora górska wykazuje tendencję zgodną z tzw. „globalnym wielkim przyspieszeniem” – coraz szybszymi przemianami zachodzącymi w globalnej gospodarce, społeczeństwie i ekosystemach.
Konkurencyjni kolonizatorzy
Wyniki badań opublikowanych w „Nature” 4 kwietnia nie muszą być powodem do alarmu. Należy jednak uwzględnić, że artykuł nie odnosi się zupełnie do pytania o to, ile wysoce wyspecjalizowanych gatunków, rosnących na szczytach od wieków, zostało z nich wypartych przez nowych kolonizatorów. Przedstawione wyniki sugerują jednak, że proces taki zachodzi i może w niedalekiej przyszłości doprowadzić do nieodwracalnych zmian w wysokogórskiej florze.
Badania były prowadzone przez botaników z 11 europejskich krajów. Naukowcy nie tylko zebrali aktualne dane o florze 302 górskich szczytów, ale także wykonali kwerendę literatury, aby dotrzeć do sprawozdań z badań i wycieczek botanicznych dziewiętnastowiecznych botaników.
Zmiany w Tatrach zachodzą wolniej
Przyspieszenie wzrostu bogactwa gatunkowego w Tatrach nie jest tak wyraźne jak w innych masywach górskich. Zdaniem Patryka Czortka, doktoranta Białowieskiej Stacji Geobotanicznej, może to wynikać z efektu spowolnienia tempa zmian lub ich maskowania przez inne czynniki środowiskowe, np. zaprzestanie wypasu owiec.
Badania w Tatrach zostały sfinansowane ze środków przyznanych przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju na realizację projektu KlimaVeg w programie Polsko-Norweskiej Współpracy Badawczej w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego.