Prof. Andrzej Udalski z Obserwatorium Astronomicznego UW otrzymał nagrodę Tycho Brahe za wiodącą rolę w projekcie OGLE (Optical Gravitational Lensing Experiment). Wyróżnienie przyznawane jest przez Europejskie Towarzystwo Astronomiczne za wybitne osiągnięcia w budowie i eksploatacji europejskich instrumentów służących astronomii, a także za znaczące odkrycia dokonane za pomocą takich instrumentów.
Od 2008 roku Europejskie Towarzystwo Astronomiczne co roku przyznaje nagrodę Tycho Brahe. W 2018 nagrodę otrzymał prof. Andrzej Udalski za projekt OGLE – jeden z najbardziej udanych i najdłużej działających przeglądów fotometrycznej zmienności nieba. Wyniki projektu OGLE miały znaczący wpływ na rozwój wielu dziedzin współczesnej astrofizyki.
Kariera naukowa prof. Udalskiego związana jest z projektem OGLE od wczesnych lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. Prof. Udalski był jednym z pomysłodawców projektu OGLE i jego liderem od momentu uruchomienia. Projekt stanowi realizację pochodzącej od prof. Bohdana Paczyńskiego idei regularnych i długotrwałych obserwacji fotometrycznych milionów gwiazd w poszukiwaniu pojaśnień spowodowanych zjawiskiem soczewkowania grawitacyjnego przez ciemne obiekty w halo naszej Galaktyki. Został uruchomiony w 1992 roku i od ponad 25 lat dostarcza znakomite wyniki naukowe w wielu dziedzinach astrofizyki obserwacyjnej.
Prof. Udalski zaprojektował i zbudował instrumenty dla kolejnych faz projektu OGLE, począwszy od drugiej. Odegrał również wiodąca rolę w zaprojektowaniu przeznaczonego dla projektu OGLE Teleskopu Warszawskiego uruchomionego w obserwatorium Las Campanas w Chile w 1996 roku. Obecna, czwarta faza projektu (OGLE-IV) używa do obserwacji jednej z największych i najnowocześniejszych na świecie mozaikowej kamery CCD, składającej się z 32 detektorów. Prof. Udalski zaprojektował i zbudował wszystkie elementy tego instrumentu – części mechaniczne, elektronikę, oprogramowanie oraz interfejs kamery z Teleskopem Warszawskim. Jest także autorem oprogramowania akwizycji i redukcji danych z obrazów odbieranych z teleskopu oraz systemu analizy danych fotometrycznych w czasie rzeczywistym, w tym systemu wczesnej detekcji zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego (EWS, Early Warning System) oraz innych zjawisk „przejściowych” (transients).
Regularna fotometria setek milionów gwiazd przyniosła bogaty materiał do badań wykraczających znacznie poza detekcję zjawisk mikrosoczewkowania grawitacyjnego, czyniąc z projektu OGLE jeden z największych przeglądów zmienności nieba w historii astronomii. Kolekcja gwiazd zmiennych, przygotowana na podstawie tych danych przez zespół OGLE i przekazana do publicznego użytku dla całego środowiska astronomicznego, zawiera ponad milion gwiazd i jest największym jednorodnym zbiorem takich obiektów, jaki kiedykolwiek powstał. Wśród innych zastosowań danych OGLE można wymienić pionierskie prace zespołu dotyczące odkrywania planet pozasłonecznych nowymi metodami – tranzytów i mikrosoczewkowania grawitacyjnego, badania struktury Drogi Mlecznej i Obłoków Magellana, kalibracji kosmicznej skali odległości oraz odkrycia nowych obiektów w Pasie Kuipera.
Prof. Andrzej Udalski jest autorem lub współautorem prawie 500 publikacji w najlepszych czasopismach astronomicznych, w tym ponad 10 prac w „Nature” i „Science”. Publikacje te były dotychczas cytowane ponad 20 tys. razy. Naukowiec jest również członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk, Polskiej Akademii Umiejętności, a także członkiem zagranicznym Narodowej Akademii Nauk USA. Jego osiągnięcia były wielokrotnie nagradzane. W 2017 r. otrzymał prestiżową nagrodę Dan David.
Więcej informacji o nagrodzie Tycho Brahe 2018