Czy nauka w trybie zdalnym wiąże się z większym stresem niż nauka stacjonarna? Które formy pracy zdalnej i narzędzia pomagają studentom w nauce? Na te i wiele innych pytań odpowiada raport z badania dotyczącego nauki online podczas epidemii COVID-19 opublikowany przez Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych UW.

Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych UW opublikowało raport z badania pt. „Problemy studentów Uniwersytetu Warszawskiego ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się podczas nauczania zdalnego związanego z epidemią COVID-19”, zrealizowanego w lipcu 2020 roku.

Badanie przeprowadzono za pomocą ankiety internetowej skierowanej do wszystkich studentów UW. Jego celem było poznanie problemów, z jakimi osoby posiadające różne trudności w uczeniu się (np. dysleksję) mogły spotkać się podczas zajęć zdalnych w semestrze wiosennym 2019/2020 oraz porównanie tej perspektywy z sytuacją osób, które takich trudności nie mają.

W badaniu wzięło udział 3510 osób, 2182 osoby udzieliły odpowiedzi na wszystkie pytania. Większość respondentów studiowała tylko na jednym kierunku. Zagadnienia zawarte w ankiecie dotyczyły trudności, ale również potencjalnych korzyści, których studenci mogli doświadczyć po przejściu w tryb nauki zdalnej. Raport odpowiada m.in. na takie pytania, jak:

• czy wykorzystywanie nowych technologii było większym wyzwaniem dla studentów;
• w jakim stopniu studenci odczuwali presję czasu podczas nauki zdalnej;
• jakie czynniki rozpraszające uwagę mogły utrudniać naukę zdalną;
• które zadania podczas nauki zdalnej okazały się najtrudniejsze;
• jak nauka zdalna wpłynęła na motywację studentów do pracy.

Wnioski z badania

Osoby biorące udział w ankiecie, na podstawie udzielonej odpowiedzi o dysleksję, zakwalifikowano do trzech grup respondentów: grupy osób z formalną diagnozą dysleksji, grupy osób bez formalnej diagnozy, ale oceniających siebie jako mających trudności o charakterze dysleksji oraz grupy osób bez formalnej diagnozy dysleksji, które nie stwierdziły, by miały trudności wskazujące na dysleksję.

Wnioski z badania pokazują, że nauczanie zdalne zostało ocenione jako większe wyzwanie przez osoby ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się i osoby z różnorodnymi zaburzeniami funkcjonowania. Analiza odpowiedzi wskazuje, że w porównaniu z osobami bez diagnozy dysleksji, osoby ze zdiagnozowaną dysleksją i osoby, które rozpoznają u siebie trudności w czytaniu, deklarowały m.in. wyższy poziom odczuwanego stresu związanego z obostrzeniami epidemicznymi oraz częściej wskazywały na trudności w korzystaniu z narzędzi komunikacji. Duże wyzwanie stanowiło dla nich także śledzenie, kontrolowanie oraz wykonywanie kilku czynności jednocześnie.

Według respondentów ze wszystkich trzech grup, dydaktyka prowadzona zdalnie pozwala jednak na lepsze dopasowanie tempa i ilości wiedzy przekazywanej naraz do potrzeb uczących się, dzięki możliwości wielokrotnego odtwarzania materiałów audio i wideo oraz rozłożenia nauki w czasie i robienia przerw.

Wyniki raportu wskazują, że wsparcie w procesie nauczania zdalnego musi być adresowane nie tylko do studentów z formalną diagnozą dysleksji, ale także do studentów, którzy zgłaszają trudności, jednakże takiej diagnozy nie posiadają. Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych UW jest otwarte na potrzeby obu tych grup – mówi Iwona Nowakowska z BON, koordynatorka ankiety.

Rekomendacje dla nauczycieli akademickich

Raport z badania zawiera także rekomendacje, które mogą posłużyć nauczycielom akademickim w lepszym dostosowaniu formy zajęć realizowanych w trybie zdalnym do potrzeb osób z trudnościami w uczeniu się. Są to m.in.: udostępnianie materiałów audio i wideo po zakończeniu zajęć, przeplatanie werbalnych i wizualnych form przekazywania informacji, wprowadzanie różnorodnych sposobów angażowania studentów.

Zebrane w analizie wnioski posłużą do opracowania skutecznych strategii wspierania osób z trudnościami w uczeniu się. Badanie jest częścią projektu „Uniwersytet dla wszystkich – Level up” (nr POWR.03.05.00-00-A067/19-00), realizowanego przez Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych. W projekcie zaplanowano 6 zadań, które mają na celu dostosowanie infrastruktury, usług oraz oferty Uniwersytetu Warszawskiego do potrzeb różnych grup osób z niepełnosprawnościami.

Zrealizowana ankieta wpisuje się w zadanie nr 5 – „Centrum wspierania studentów z zaburzeniami neurorozwojowymi i neurologicznymi”. Zadaniem centrum jest wypracowanie ulepszonych standardów diagnozy funkcjonalnej i udoskonalenie dostępnych w BON ścieżek wsparcia dla studentów UW z zaburzeniami ze spektrum autyzmu oraz specyficznymi trudnościami w uczeniu się (głównie dysleksją rozwojową). Przeprowadzenie badań pilotażowych wypracowanego modelu diagnozy studentów z trudnościami w uczeniu się planowane jest wiosną 2021 roku. Wtedy też studenci będą mogli wziąć udział w procesie rozpoznania ich mocnych i słabych stron w funkcjonowaniu i uczeniu się na studiach.

Wsparcie dla studentów

Biuro ds. Osób Niepełnosprawnych UW od początku swojego istnienia oferuje pomoc dla studentów z trudnościami w uczeniu się. Możliwe jest spotkanie ze specjalistą oraz otrzymanie propozycji możliwych dostosowań procesu edukacyjnego do indywidualnych potrzeb studenta.

Projekt „Uniwersytet dla wszystkich – Level up” umożliwia wypracowanie i udoskonalenie procesu diagnozy funkcjonalnej studentów oraz nowych sposobów ich wspierania. Dzięki dofinansowaniu w ramach projektu, w BON UW powstała nowa pracownia testów psychologicznych. Tym samym Biuro stało się nową jednostką diagnostyczną na mapie Uniwersytetu Warszawskiego – podkreśla Iwona Nowakowska.

Projekt przewiduje dodatkowo wsparcie dla nauczycieli akademickich. Na 2021 rok planowane są szkolenia dotyczące m.in. projektowania uniwersalnego zajęć dydaktycznych.

Studenci oraz pracownicy UW mogą także skorzystać ze wsparcia Centrum Pomocy Psychologicznej, które jest punktem pierwszej pomocy psychologicznej dla społeczności Uniwersytetu. W okresie zmienionego trybu pracy uczelni, CPP udziela bezpłatnych konsultacji terapeutycznych przez Internet. Informacje dotyczące tego jak skorzystania z pomocy znajdują się na stronie CPP. Pod tym adresem dostępne są także informacje o możliwości uzyskania wsparcia w innych placówkach w Warszawie.