Zespół naukowców z Obserwatorium Astronomicznego UW, którym kieruje prof. Łukasz Wyrzykowski, będzie odpowiedzialny za koordynowanie około stu naziemnych teleskopów. Astronomowie rozpoczynają współpracę z zagranicznymi badaczami w ramach nowej sieci OPTICON-RadioNet Pilot (ORP).
Dwie sieci astronomiczne połączyły siły, by stworzyć największą w Europie sieć instrumentów obserwacyjnych OPTICON-RadioNet Pilot (ORP). Do tej pory sieć OPTICON związana była z obserwacjami w zakresie widzialnym, a sieć RadioNet w zakresie radiowym. Obie przez ponad 20 lat służyły badaczom, koordynując współpracę instrumentów naziemnych. Nowo powstała sieć OPTICON-RadioNet Pilot (ORP) zapewni europejskim naukowcom dostęp do wielu różnych instrumentów naziemnych i wesprze rozwój naukowy młodych astronomów. W projekcie o wartości 15 milionów euro, finansowanym z programu Horyzont 2020 Komisji Europejskiej, uczestniczą dwie uczelnie z Polski: Uniwersytet Warszawski oraz Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Koordynowanie teleskopów
Naukowcy z Obserwatorium Astronomicznego UW, pod kierownictwem prof. Łukasza Wyrzykowskiego, będą odpowiedzialni za koordynowanie działania małych i średnich teleskopów naziemnych. Ich zadaniem będzie monitorowanie zmienności czasowej interesujących obiektów. Sieć składa się z około stu teleskopów, w tym 50 robotycznych, rozproszonych po całym świecie. Jednym z jej elementów jest 60-centymetrowy teleskop, znajdujący się w Północnej Stacji Obserwacyjnej UW w Ostrowiku pod Warszawą.
Od 2013 r. zespół prof. Łukasza Wyrzykowskiego brał udział w pracach sieci OPTICON. Na bazie zdobytego doświadczenia astronomowie opracowali system internetowy do obsługi wielu teleskopów i wysyłania zamówień na systematyczne obserwacje tych samych obiektów po to, by zbadać ich zmienności. Takie narzędzie ułatwia naukowcom prowadzenie badań obiektów tymczasowych i zmiennych w czasie, np. supernowych czy zjawisk soczewkowania grawitacyjnego wywołanych przez czarne dziury. Tego typu obserwacje niejednokrotnie muszą być prowadzone przez wiele miesięcy, a nawet lat. Sieć wielu małych teleskopów rozmieszczonych na całym świecie zapewnia możliwość obserwacji obu półkul nieba przez całą dobę.
Najlepsze teleskopy
Zadaniem projektu jest wypracowanie standardów technik obserwacji nieba i analizy danych dla wielu różnych instrumentów z optycznego i radiowego zakresu widma. Projekt ułatwi też europejskim astronomom dostęp do najlepszych teleskopów na świecie, np. 11-metrowego teleskopu optycznego, który znajduje się w Południowej Afryce czy też 100-metrowego radioteleskopu z Bonn.
ORP skupi się na wspieraniu dynamicznie rozwijającej się dziedziny zwanej astronomią wielu nośników (ang. multi-messenger astronomy), która wykorzystuje obserwacje w szerokim zakresie promieniowania, a także fale grawitacyjne, promienie kosmiczne i neutrina. Ustalenie standardów obserwacji optycznych i radiowych, a także analizy danych pomogą pokonać bariery pomiędzy różnymi typami badań, a jednocześnie usprawnią współpracę polegającą na śledzeniu zjawisk tymczasowych oraz innych obiektów wymagających monitorowania.
W projekt ORP zaangażowani są m.in. badacze z Narodowego Centrum Badań Naukowych Francji (CNRS), Uniwersytet Cambridge oraz Instytutu Radioastronomii im. Maxa Planck. Dodatkowo współpraca obejmuje 37 instytucji z 15 krajów europejskich, Australii i Południowej Afryki.
Więcej informacji o nowej sieci astronomicznej znajduje się na stronie Obserwatorium Astronomicznego UW.
