Nekropolia w Castillo de Huarmey funkcjonowała ponad 1300 lat temu i związana jest z kulturą Wari, jednym z najważniejszych imperiów przedinkaskiego Peru. Podczas najnowszych wykopalisk polsko-peruwiański zespół archeologów, którego pracami kierował prof. Miłosz Giersz z Wydziału Archeologii UW, odkrył kolejną ważną część cmentarzyska, zwaną Galerią Elitarnych Rzemieślników.
W galerii odnaleziono siedem pochówków elitarnych rzemieślników, którzy pracowali na dworze władców Wari: czterech osób dorosłych oraz trojga nastolatków. Przy ciałach odnaleziono też setki narzędzi i surowców, które służyły im za życia, m.in. siekierę, noże, piłę oraz materiały do wyplatania koszy. Przy zmarłych złożono też wytwory z drewna, tkaniny oraz fragmenty przedmiotów z przedstawieniami ikonograficznymi na skórze czy w trzcinie. Odkrycia te potwierdzają, że Castillo de Huarmey nie funkcjonowało tylko jako grobowiec królewski, ale też jako miejsce kultu przodków, ważny ośrodek administracyjny królestwa Wari i miejsce produkcji elitarnego rękodzieła.
– W Galerii Elitarnych Rzemieślników po raz pierwszy odkryliśmy pochówki mężczyzn elit królestwa Wari, którzy byli też wybitnymi artystami i rzemieślnikami. Świadczą o tym bogate dary grobowe i przedmioty, w tym ozdoby wykonane ze złota i srebra. To odkrycie potwierdza to, czego spodziewaliśmy się w poprzednich latach: zarówno mężczyźni, jak i kobiety pochowane w Castillo de Huarmey oddani byli rzemiosłu najwyższej klasy i produkowali najdoskonalsze wytwory swojej epoki – wyjaśnia prof. Miłosz Giersz, kierownik Katedry Archeologii Ameryk WA UW.
Wcześniej, w 2010 roku, zespół badawczy pod kierownictwem prof. Miłosza Giersza i dr hab. Patrycji Prządki-Giersz (Wydział „Artes Liberales”) dokonał odkrycia pierwszego w historii zbiorowego pochówku kobiet najwyższych elit imperium Wari. W obrębie grobowca złożono szczątki królowej, 57 arystokratek, sześciu ofiar ludzkich oraz dwóch okaleczonych strażników bez stóp. Oprócz ludzkich szczątków w grobowcu złożono ponad 1300 przedmiotów wykonanych ze złota, srebra, brązu, drogocennych kamieni, drewna, kości oraz muszli, a także zdobionej ceramiki.
Stanowisko Castillo de Huarmey położone jest na północnym wybrzeżu Peru, w pobliżu miejscowości Huarmey. Badacze z Uniwersytetu Warszawskiego w 2010 roku rozpoczęli pierwsze w historii wykopaliska na tym stanowisku.
Badania archeologiczne na stanowisku Castillo de Huarmey finansowane są z grantu OPUS Narodowego Centrum Nauki [2018/31/B/HS3/01655] „Płeć, przestrzeń i czas w prekolumbijskiej świątyni zmarłych” oraz z dotacji prywatnych sponsorów.