– Ta książka pokazuje, że bardzo niewielka bariera biologiczna związana z warunkami środowiskowymi dzieli dominację naszego gatunku na Ziemi od jego upadku – mówi prof. Marcin Zych, dyrektor Ogrodu Botanicznego UW, który w kolejnym odcinku cyklu #CzytajzUW prezentuje książkę Cieplarnia Briana W. Aldissa.

Prof. Marcin Zych jest absolwentem Wydziału Biologii na Uniwersytecie Warszawskim, studiował także w Szkole Nauk Biologicznych na Uniwersytecie Walijskim w Wielkiej Brytanii. Stopień doktora uzyskał w 2003 roku na podstawie pracy pt. Biologia zapylania i pozycja filogenetyczna dwóch podgatunków barszczu zwyczajnego (Heracleum sphondylium L.), w 2014 roku uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie dorobku naukowego i rozprawy pt. Biologia zapylania wybranych zoogamicznych gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. W kwietniu 2022 roku otrzymał tytuł naukowy profesora, tzw. profesurę belwederską.

Jego zainteresowania naukowe dotyczą biologii roślin i ekologii ewolucyjnej, a w szczególności ewolucji systemów reprodukcyjnych roślin oraz ekologicznych interakcji roślin i zwierząt. Jest autorem około pięćdziesięciu oryginalnych i przeglądowych artykułów naukowych oraz licznych doniesień konferencyjnych. Jest także popularyzatorem wiedzy przyrodniczej.

Prof. Marcin Zych pracuje na Wydziale Biologii UW, od marca 2019 roku pełni funkcję dyrektora Ogrodu Botanicznego UW. Jest członkiem zespołu rektorskiego ds. ekologii oraz kryzysu klimatycznego powołanego przez rektora UW prof. Alojzego Z. Nowaka na kadencję 2020–2024.

Wizja przyszłości

– Autor w swojej książce pokazuje Ziemię, która powoli kończy swój żywot: Słońce dogasa, planeta przestaje kręcić się wokół własnej osi, natomiast na kuli ziemskiej, a dokładniej na jej jasnej części, która jest ciągłym dniem, rozgrywają się zarówno ogromne tragedie, jak i różne historie miłosne – mówi prof. Marcin Zych, który w drugim odcinku trzeciego cyklu Czytaj z UW prezentuje książkę Briana W. Aldissa pt. Cieplarnia.

Cieplarnia to powieść fantastycznonaukowa, w której autor pokazuje oryginalną – mroczną, ale hipnotyzującą – wizję przyszłości. To opowieść o tym, jak mogłoby wyglądać życie w świecie zdominowanym przez rośliny, tj. gębokłapy, jagodobije, parzyperze, wierzbomordy czy żarłoziele. Chociaż w opowieści występują ludzkie postaci, np. główni bohaterowie Lily-yo i Gren, to nie oni są tu najważniejsi, bowiem zasadniczą część lektury zajmują przyroda i jej opisy.

Życie na drzewie figowym

– Świat przedstawiony w książce jest niezwykły, ponieważ właściwie w całości jest ogarnięty przez zieleń – wyjaśnia prof. Marcin Zych i dodaje: – W tej historii występują nie tylko fantastyczne gatunki roślin i zwierząt, ale także grzyb, co jest ciekawym odniesieniem do ostatnich kodów kulturowych, w których grzyby nabierają większego znaczenia i zaczynają nas frapować.

W Cieplarni dżungla rozrosła się do monstrualnych rozmiarów i zdominowała całą planetę. Zwierzęta, które przetrwały, kryją się w gęstych zaroślach, a człowiek jest wymierającym gatunkiem. Nieliczna już populacja żyje na jednym wielkim drzewie figowym, a szansę na przetrwanie ludzkości może dać jedynie związek z inteligentnym grzybem.

Pięć miliardów lat później

Według Aldissa ewolucja pozwoliła przetrwać jedynie najsilniejszym. W tym wypadku w nierównej walce z globalnym ociepleniem, o którym już wtedy pisarz myślał, to właśnie rośliny wyparły człowieka.

Ludzkość nie pamięta swoich dotychczasowych osiągnięć i cofa się w swoim rozwoju do etapu prehistorycznego, tj. do pierwotnych instynktów, co oznacza, że jedynym życiowym celem człowieka jest przetrwanie.

– Książka ta z jednej strony jest zapisem niezwykłej wyobraźni autora, a z drugiej skłania do refleksji, ponieważ pokazuje, jak niewiele potrzeba, by z hegemonów świata ludzie stali się podrzędnym gatunkiem, który będzie bardzo niewiele znaczył – podsumowuje prof. Marcin Zych.

Książkę Briana W. Aldissa Cieplarnia, jak i inne jego książki można znaleźć w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie w dziale książek anglojęzycznych w wolnym dostępie.