Fragment łacińskiego napisu, relief z wizerunkiem Minerwy, piec do wypalania ceramiki. Tych odkryć z czasów rzymskich dokonali naukowcy z zespołu kierowanego przez dr. hab. Radosława Karasiewicza-Szczypiorskiego z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. Kazimierza Michałowskiego UW oraz prof. Shotę Mamuladzego z Gonio-Apsaros Archaeological and Architectural Site. Badania prowadzone były w Apsaros, kilkanaście kilometrów na południe od Batumi.

Polsko-gruzińska ekspedycja przeprowadziła badania na stanowisku archeologicznym Apsaros po raz dziesiąty. Ten dawny rzymski fort (od czasów osmańskich noszący nazwę Gonio) znajduje się 15 km na południe od Batumi. Jednym z odkryć, których dokonali tam badacze w ramach zakończonego w listopadzie sezonu archeologicznego, jest cienka płytka kamienna z wyrytymi fragmentami dwóch liter oraz znakiem rozdzielającym słowa.

– Dotychczas z rzymskiego fortu Apsaros znany był tylko jeden napis, wykonany z lokalnego kamienia słabej jakości, co wpłynęło na wykończenie oraz stan zachowania tekstu. Można przypuszczać, że surowiec niezbędny do wykonania oficjalnych inskrypcji i innych skomplikowanych prac kamieniarskich, czyli marmur lub dobrej jakości wapień, sprowadzano do Apsaros z daleka. Fragmenty tych skał są na stanowisku rzadkie – mówi dr hab. Karasiewicz-Szczypiorski.

Gemma i piec

Innym przedmiotem odkrytym przez archeologów jest gemma wykonana z karneolu – niewielki kamień, który stanowił pierwotnie ozdobę noszonego na palcu pierścienia. Wklęsły relief znajdujący się na gemmie przedstawia głowę Minerwy – rzymskiej bogini wojny, patronki żołnierzy.

– Przedmiot można datować na początek II wieku n.e. Wysoka jakość znalezionej w forcie Apsaros gemmy pozwala przypuszczać, że jej właścicielem nie był zwykły żołnierz. Zapewne cenny pierścień zdobił palec jednego z oficerów, być może nawet dowódcy garnizonu – podkreśla kierownik ekspedycji.

Badacze odkryli także w centralnej części fortu piec do wypalania ceramiki.

– Odkryty piec zbudowano na ruinach budynku komendantury, zniszczonego zapewne podczas trzęsienia ziemi po 135 roku n.e. Mógł służyć do produkcji amfor na wino – fragmenty takiego właśnie naczynia transportowego znaleziono w jego wnętrzu. Oczywiście niezbędne będą dalsze badania, w tym analizy fizykochemiczne, już teraz można jednak zakładać, że na terenie fortu Apsaros, najprawdopodobniej po częściowej ewakuacji wojska, prowadzono działalność produkcyjną – wyjaśnia dr hab. Karasiewicz-Szczypiorski.

Więcej informacji o badaniach prowadzonych w Gonio-Apsaros znajduje się na stronie Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. Kazimierza Michałowskiego (CAŚ) UW pod adresem: https://pcma.uw.edu.pl.