Tłocznia wina, mozaiki, gliniane kałamarze czy kancelaria rzymskiego garnizonu to niektóre z odkryć dokonanych podczas tegorocznych badań w rzymskim forcie Apsaros, znajdującym się w gruzińskim Gonio. Stanowisko jest od kilku lat znane ze względu na odkrycie mozaiki podłogowej w ruinach domu dowódcy garnizonu. Pracami ekspedycji kierował m.in. dr hab. Radosław Karasiewicz-Szczypiorski z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. K. Michałowskiego UW.

Jednym z założeń tegorocznego sezonu wykopaliskowego było przeprowadzenie badań nowego zespołu architektonicznego. W jednym z jego pomieszczeń odkryto gliniane kałamarze oraz lampki oliwne. Obecność przedmiotów służących do pisania oraz oświetlania miejsca pracy świadczy o tym, że w pomieszczeniu znajdowała się kancelaria. To odkrycie potwierdza przypuszczenie badaczy, że budynek pełnił funkcję sztabu miejscowego garnizonu (łac. principia).

Polsko-gruzińska ekspedycja prowadzi także badania poza terenem twierdzy. Wykonany przez ekspertów z Polski skaning laserowy (LIDAR) okolic Apsaros ujawnił anomalie w ukształtowaniu terenu, które wskazywały, że mogą tam znajdować się pozostałości archeologiczne.

Porzucona tłocznia

Jedno z takich miejsc, po rekonesansie terenowym przeprowadzonym wiosną, zostało wytypowane do dalszych badań. Podczas wykopalisk odkryto tam dobrze zachowane pozostałości tłoczni do wina. Tłocznia została porzucona w III w. n.e., była więc użytkowana w czasach, gdy w Apsaros stacjonował rzymski garnizon. Według badaczy urządzenie niemal na pewno stanowiło część gospodarstwa produkującego wino na lokalne potrzeby, w tym dla rzymskiego wojska.

– Warto zwrócić uwagę na to, że tłocznia ma cechy konstrukcyjne typowe dla lokalnej tradycji winiarskiej, ale do uszczelnienia powierzchni roboczej oraz zbiornika na moszcz wykorzystano zaprawę hydrauliczną typową dla budownictwa rzymskiego. Tłocznia jest świadectwem wymiany idei na pograniczu pomiędzy Imperium Rzymskim a lokalnym Królestwem Iberii – mówi dr hab. Radosław Karasiewicz-Szczypiorski z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej im. K. Michałowskiego UW, kierujący badaniami.

Mozaiki w ruinach

Rzymski fort Apsaros jest od kilku lat znany ze względu na odkrycie mozaiki podłogowej w ruinach domu dowódcy garnizonu (praetorium). Kolejne sezony badań pokazały, że w sąsiednich pomieszczeniach zachowały się fragmenty co najmniej dwóch innych mozaik. Jedna z nich jest nadal odkopywana przez archeologów. W tym roku zostały także podjęte wstępne prace konserwatorskie.

– Ze względu na zły stan zachowania zdecydowano się na odcięcie części mozaiki od podłoża i przeniesienie jej do pracowni miejscowego muzeum. Operacja zakończyła się powodzeniem i dalsze prace konserwatorskie będą się odbywać poza wykopem – wyjaśnia archeolog.

Na przyszły rok badacze zaplanowali przeniesienie do muzeum pozostałych fragmentów wspomnianej mozaiki. Zdobiona posadzka będzie ważnym elementem przyszłej wystawy w muzeum w Gonio. Bardziej znana i lepiej zachowana pierwsza z odkrytych mozaik ma być natomiast prezentowana turystom w miejscu odkrycia, w specjalnie w tym celu wzniesionym pawilonie. Prace projektowe i przygotowawcze już się rozpoczęły.