W połowie grudnia zakończył się kolejny sezon badań archeologicznych na przedmieściach Chartumu. Badania w Soba – jednym z największych stanowisk archeologicznych w Sudanie – prowadził zespół specjalistów z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW pod kierunkiem dr. Mariusza Drzewieckiego. W jednym ze stanowisk natrafiono na pozostałości dawnego ogrodu. To pierwsze tego typu znalezisko w Soba.
Soba, dawna stolica królestwa Alwa (od V/VI do XIII/XVI) opisywana była jako miasto z wieloma kościołami, rezydencjami, pięknymi ogrodami i dzielnicą zamieszkałą przez muzułmanów. Zespół specjalistów z Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW pod kierunkiem dr. Mariusza Drzewieckiego prowadził tam swoje badania.
Kuchnia, magazyn i dawny ogród
Archeolodzy prowadzili wykopaliska w dwóch miejscach.
– W pierwszym z wykopów odkryto pomieszczenie magazynowo-kuchenne stanowiące część większego kompleksu architektonicznego. Grube ściany tego budynku chroniły zebrane we wnętrzu zasoby przed trudnymi warunkami naturalnymi – wyjaśnia dr Drzewiecki.
Wzdłuż wewnętrznych ścian magazynu natrafiono na duże gliniane naczynia zasobowe oraz zestaw różnorodnych mniejszych pojemników do przyrządzania i podawania żywności. Znaleziono również zestaw niewielkich lampek (z widocznymi śladami użytkowania), podstawek ceramicznych oraz lampionów. Te ostatnie nie miały wewnątrz śladów ognia ani okopceń. W narożniku pomieszczenia znajdował się duży półokrągły piec.
– Wiele z odnalezionych naczyń to unikaty. Są one niezwykle ornamentowane i można przypuszczać, że w przyszłości będą ozdobą niejednej wystawy muzealnej – mówi dr Mariusz Drzewiecki.
W drugim wykopie natrafiono na pozostałości dawnego ogrodu. Jest to pierwsze tego typu znalezisko w Soba i jedno z nielicznych w Sudanie. Odkryto tam fragment systemu irygacyjnego, w którym woda za pośrednictwem kanału była dostarczana do kilku miejsc, gdzie rosły drzewa lub większe krzewy. Z miejsc, gdzie znajdowały się nasadzenia, pobrano próbki botaniczne, aby określić, jakie gatunki roślin znajdowały się w ogrodzie.
Współczesna Soba
Obok badań archeologicznych, w czasie prac terenowych prowadzono wywiady etnologiczne ze współczesnymi mieszkańcami Soba. Ludność obecnie zasiedlająca tereny dawnego miasta ma na co dzień do czynienia z pozostałościami przeszłości. Mieszkańcy rozwijają bogatą twórczość ludową. Dzięki wywiadom naukowcy zdobywają informacje dotyczące obszaru wierzeń ludowych, nadnaturalnych bytów i historii z życia współczesnych mieszkańców Soba.
– Przyszłość ruin dawnej stolicy jest niepewna. Szybkie tempo rozwoju Chartumu sprawia, że tereny na obrzeżach miasta stają się coraz bardziej pożądane. Dlatego ochrona tak dużego stanowiska jak Soba jest coraz większym wyzwaniem – mówi dr Drzewiecki.
Antropolog kulturowy dr hab. Maciej Kurcz, prof. UŚ – jeden z członków ekspedycji – prowadził m.in. konsultacje społeczne wśród różnych grup zamieszkujących Soba, pytając, jak widzą oni przyszłość tego miejsca oraz czy jest w niej miejsce na pozostałości odległej przeszłości. Z rozmów wyłania się pomysł na utworzenie muzeum w Soba, które prezentowałoby zarówno dawne (archeologiczne), jak i współczesne (tradycyjne) wytwory rzemiosła oraz przedmioty codziennego użytku.
Jeżeli warunki na to pozwolą, zespół badawczy wróci do Soba na początku 2022 roku, aby kontynuować badania zarówno archeologiczne, jak i etnologiczne.
Projekt jest realizowany w konsorcjum naukowym Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej Uniwersytetu Warszawskiego (lider konsorcjum) oraz Instytutu Archeologii i Etnologii Polskiej Akademii Nauk (partner konsorcjum). Projekt jest finansowany przez Narodowe Centrum Nauki na podstawie umowy numer UMO-2018/29/B/HS3/02533.
Strona internetowa projektu: www.soba.uw.edu.pl.
