Na stanowisku Marea w północnym Egipcie zlokalizowano nieznaną część starożytnego miasta, założonego w drugiej połowie VI w. To ważne odkrycie, którego dokonali naukowcy z Wydziału Archeologii i Centrum Archeologii Śródziemnomorskiej UW, ponieważ w okresie późnego antyku egipskie nowe kompleksy miejskie powstawały bardzo rzadko.

Stanowisko Marea znajduje się nad południowym brzegiem jeziora Mareotis w północnym Egipcie. Od końca lat 70. badania archeologiczne prowadzili tu naukowcy egipscy, amerykańscy, francuscy i polscy. Były one skoncentrowane przede wszystkim na odkrywaniu bizantyjskich budowli (łaźni, domów, kościołów, warsztatów, młynu) oraz rekonstruowaniu ich planów oraz sposobów funkcjonowania. Pomijano jednak m.in. szerszy kontekst urbanistyczny. Zastosowanie w 2017 r. przez archeologów z UW metod nieinwazyjnych (geofizycznych) wraz z wykopaliskami − umożliwiło stworzenie dokładnego planu zabudowań.

Dzięki badaniom odkryto uporządkowany układ kamiennych, położonych obok siebie w równych rzędach, budowli modułowych, składających się na 13 ha zabudowę o charakterze miejskim. Jego głównymi elementami był złożony system prostych ulic z przylegającymi do nich budynkami pełniącymi różne funkcje oraz sztuczne nabrzeże połączone z rozbudowaną infrastrukturą portową. Odkrytą część miasta datuje się na drugą połowę VI w.

Analiza trzech z zespołów modułowych wykazała, że składał się on ze sklepów, pomieszczeń mieszkalnych i portyków o powtarzalnych planach i proporcjach. W oddzielnych budowlach zidentyfikowano termy i publiczne latryny.

Ważnych informacji o funkcjonowaniu tej osady dostarcza również zbiór ostraków, dokumentujący istnienie warsztatu prowadzącego działalność remontową na przełomie VI i VII wieku. Świadczą one m.in. o obecności nosokomeion, czyli szpitala – budynku, który upowszechnił się w okresie bizantyjskim. Obecność takiego obiektu wraz z dwoma zespołami łaźni i latrynami świadczy o dbałości urbanistów o zdrowie mieszkańców.

Z analiz naukowców wynika, że odkryty kompleks miejski mógł być centrum zbudowanym dla pielgrzymów udających się do sanktuarium Abu Mena, znajdującego się kilka kilometrów dalej na południe. Stanowi on także jeden z najmłodszych zapisów myśli urbanistycznej świata antycznego.

Badania na stanowisku w Marei prowadzone są w ramach projektu „Czy ‚Marea’ to Marea? Rzymski ośrodek przemysłowy i wielkie miasto bizantyńskie w regionie Mareotis (koło Aleksandrii)”, kierowanego przez prof. Tomasza Derdę z Wydziału Archeologii UW (konkurs Narodowego Centrum Nauki, Opus 13).