– Uhonorowanie mnie zaszczytnym tytułem doktory honoris causa uważam za symboliczne i polityczne uznanie przez Akademię naszej Krainy Metaksy, z której wszyscy przecież się wzięliśmy i w której spotykamy się, wciąż jak najbardziej realnie, choć bez granic, paszportów i języków – powiedziała Olga Tokarczuk podczas uroczystości na Uniwersytecie Sorbońskim. Paryska uczelnia jest jednym z członków Sojuszu 4EU+, do którego należy Uniwersytet Warszawski.

25 marca w Wielkim Amfiteatrze Sorbony odbyła się uroczystość wręczenia tytułów doktora honoris causa ośmiorgu zasłużonym badaczom i ludziom kultury. Wśród nich jest Olga Tokarczuk.

– Z ogromną radością i pełnym uznaniem pragnę złożyć gratulacje z okazji przyznania Pani tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Sorbońskiego. To wyróżnienie, będące jednym z najwyższych akademickich zaszczytów, jest nie tylko wyrazem uznania dla Pani wybitnej twórczości literackiej, ale także dla Pani wkładu w rozwój literatury, kultury, sztuki oraz otwartego myślenia. Pani sukcesy stanowią dla nas wszystkich inspirację i nadzieję na przyszłość, co zostało zauważone i docenione również na Uniwersytecie Warszawskim. Jesteśmy dumni z tak znakomitej Absolwentki. Jestem przekonany, że poprzez działalność literacką oraz społeczną realizuje Pani najpiękniejszą i najważniejszą misję Uniwersytetu, na którą składają się dostojeństwo, szacunek do człowieka, tolerancja, tożsamość i poszukiwanie prawdy – napisał prof. Alojzy Z. Nowak, rektor UW, w liście do Olgi Tokarczuk.

– Przestrzeń staje się pytaniem, przestaje być oczywista, jest wątpliwością. Wszechświat Olgi Tokarczuk jest właśnie taki: to pytanie, zwątpienie w przestrzeń; to, co wydaje się nam znajome, zwyczajne, pod jej piórem staje się niezwykłe, wychodzi z rutyny, ujawnia się w kontakcie z innością. W tej relacji między zakorzenieniem a przemieszczeniem jej pisarstwo nabiera pełnej mocy – mówiła w laudacji prof. Małgorzata Smorag-Goldberg, krytyczka literacka i wykładowczyni na Uniwersytecie Sorbońskim.

Olga Tokarczuk jest jedną z najwybitniejszych przedstawicielek literatury najnowszej w Polsce i za granicą. W swoim dorobku ma m.in.: powieści, zbiory esejów, tom poetycki i scenariusze filmowe. Jest laureatką Nagrody Bookera za powieść Bieguni (2018) oraz dwukrotną laureatką Nagrody Literackiej „Nike” za powieści: Bieguni (2008) i Księgi Jakubowe (2015).

W 2019 roku Akademia Szwedzka i Fundacja Noblowska doceniły wyobraźnię narracyjną Olgi Tokarczuk i przyznały jej Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za 2018 rok. Pisarka dołączyła tym samym do grona noblistów związanych z Uniwersytetem Warszawskim. Na UW studiowali m.in: Henryk Sienkiewicz, Czesław Miłosz, Józef Rotblat, Leonid Hurwicz i Menachem Begin.

Senat Uniwersytetu Warszawskiego przyznał przez aklamację Senat Uniwersytetu Warszawskiego przyznał Oldze Tokarczuk prze aklamację tytuł doktora honoris causa 16 grudnia 2020 roku. Uroczystość nadania tytułu odbyła się 23 lutego 2022 roku.

Kraina Metaksy

Tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Sorbońskiego Olga Tokarczuk odebrała z rąk prezydent uczelni prof. Nathalie Drach-Temam.

– Z ogromną radością odbieram ten zaszczytny tytuł. Chciałabym podziękować za docenienie mojej pracy, jednak jestem świadoma tego, że staję przędz Akademią jako przybyszka z innego świata, z nieznanego miejsca i nieokreślonego czasu, gdzie instrumenty naukowe, indeksy i recenzje nie odgrywają istotnej roli. Pochodzę z krainy nazywanej Metaksą. To termin używany niegdyś przez Platona do określenia tajemniczej rzeczywistości, która wykracza poza ludzkie doświadczenie i poza to, co istoty ludzkie są w stanie sobie wyobrazić. Ta kraina ma paradoksalny, nieskończony wymiar, usytuowany pomiędzy pojęciami. Jest czymś pomiędzy językiem a wyobraźnią, między reprezentacją a prezentacją, czymś nieuchwytnym, ale jednocześnie bardzo realnym, ponieważ wpływa na świat i jego historię. Jednocześnie Metaksa jest krainą doświadczenia, która pozostaje mglista i trudna do opisania. Nie da się jej zdefiniować w sposób naukowy. To miejsce, które nieustannie musuje, bulgocze. To tam biją źródła mitu, rodzą się opowieści, to tam powstają potężne reprezentacje. Przede wszystkim jednak Kraina Metaksy odzwierciedla wielowymiarową złożoność świata, która chroni przed ludzkim umysłem, często upraszczającym rzeczy – mówiła podczas swojego wystąpienia Olga Tokarczuk.

Laureatka odniosła się to czasów szczególnej niepewności, w których obecnie żyje ludzkość.

– Globalna walka o dominację nad światem wykorzystuje informacje jako broń, za pomocą której można wprowadzić w błąd, manipulować, oszukać, zwieść, w końcu zabić. W obliczu tej rzeczywistości wszechobecnego kłamstwa musimy zwracać baczną uwagę na rzeczywiste kontury naszego świata. Czy wobec tego era fikcji literackiej dobiegła końca? Czy domagamy się teraz prawdy i tylko prawdy? Czego oczekują czytelnicy, którzy pytają mnie na spotkaniach autorskich: „czy wszystko, co pani opisuje, to prawda?”? Co mam im powiedzieć? Że jest to prawda, która nigdy się nie wydarzyła? – mówiła Olga Tokarczuk, dodając: – Uhonorowanie mnie zaszczytnym tytułem doktory honoris causa uważam za symboliczne i polityczne uznanie przez Akademię naszej Krainy Metaksy, z której wszyscy przecież się wzięliśmy i w której spotykamy się, wciąż jak najbardziej realnie, choć bez granic, paszportów i języków.