– Tablica, którą za chwilę odsłonimy, poświęcona jest pamięci jednego z wielkich absolwentów Uniwersytetu Warszawskiego. Józef Rotblat, który w 1938 roku obronił na naszej uczelni doktorat z fizyki, wiele lat później stał się dla całego świata symbolem walki o pokój – mówił prof. Marcin Pałys, rektor UW podczas uroczystości odsłonięcia tablicy poświęconej nobliście, która zawisła w holu Auditorium Maximum. Obok umieszczona jest podobna marmurowa płyta wspominająca Menachema Begina, także absolwenta UW i laureata Nagrody Nobla. Rektor Pałys, przywołując postać Józefa Rotblata, zacytował jego słowa opublikowane w 1996 roku, a więc zaledwie kilka miesięcy po odebraniu pokojowego Nobla, które ukazały się na łamach „Bulletin of the Atomic Scientists” w artykule „Rememeber your Humanity”. Rotblat apelował do środowiska naukowego, aby w czasach, gdy nauka odgrywa tak wielką rolę w życiu społecznym oraz gdy przyszłość ludzkości może zależeć od rezultatów badań naukowych, naukowcy pamiętali o odpowiedzialności, jaka na nich spoczywa. – Te słowa sprzed 20 lat nie straciły nic na swoim znaczeniu. Zmiany zachodzące dziś na świecie, sprawiają, że społeczna odpowiedzialność nauki i naukowców nie maleje. To właśnie my, podejmując ambitne wyzwania, możemy odpowiedzieć na najważniejsze zagrożenia i pytania dotyczące naszego świata, globalnych kryzysów i problemów, ich rozwiązywani i łagodzenia – podkreślał rektor Pałys.
– Warto podkreślić, że jest to pierwsza w Polsce tablica poświęcona Józefowi Rotblatowi – mówił Tomasz Kostrzewa, prezes Zarządu Fundacji, której patronem jest noblista. – Dlatego chciałbym podziękować Uniwersytetowi Warszawskiemu za podjęcie tej cennej inicjatywy – dodał. Przypomniał także życiorys Józefa Rotblata, i jego silne – mimo długoletniej emigracji – związki z Polską. – Po odebraniu Nagrody Nobla w Sztokholmie poprosił o zagranie Chopina – przypomniał Tomasz Kostrzewa. Komitet Noblowski nagrodził go w 1995 roku za stworzenie w 1957 roku ruchu Pugwash, najbardziej znanego, międzynarodowego ruchu uczonych na rzecz likwidacji broni masowej zagłady.
Związki z UniwersytetemImmatrykulacja Józefa Rotblata na Uniwersytecie Warszawskim odbyła się 15 listopada 1932 roku. Został on przyjęty na 1. rok studiów na Wydziale Humanistycznym. Ukończenie specjalnego, rocznego kursu pedagogicznego dawało mu możliwość nauczania fizyki w szkołach średnich. Po ukończeniu tego kursu, jeszcze do stycznia 1934 uczęszczał na wykłady z filozofii, psychologii i logiki na Wydziale Humanistycznym UW. 10 października 1938 Józef Rotblat uzyskał stopień doktora na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego. Promotorem pracy doktorskiej był prof. Stefan Pieńkowski, kierownik Zakładu Fizyki Doświadczalnej i wieloletni rektor Uniwersytetu. Tytuł rozprawy naukowej przyszłego noblisty brzmiał: „Badanie neutronowych procesów dezintegracyjnych przy pomocy komory jonizacyjnej i elektrometru Hoffmana”.
Na Uniwersytecie studiowało 5 osób, które później otrzymały nagrodę Nobla. Byli wśród nich także: Henryk Sienkiewicz, Czesław Miłosz i Leonid Hurwicz.
