Największa sieć teleskopów gamma na świecie CTA powstanie w Paranal (Chile) lub na wyspie La Palma (Hiszpania). W wyborze miejsca uczestniczyli astronomowie z UW.
Cherenkov Telescope Array (CTA) to inicjatywa budowy największego i najbardziej czułego obserwatorium w zakresie promieni gamma wysokich energii. Uczestniczy w niej ponad 1000 naukowców i inżynierów ze 170 instytucji w 31 krajach. CTA będzie obserwatorium otwartym dla środowiska astronomicznego i pozwoli na badania nietermicznych wysokoenergetycznych zjawisk we Wszechświecie. CTA będzie w stanie wykryć promienie gamma z niespotykaną dotąd precyzją, dysponując czułością dziesięciokrotnie wyższą niż obecne instrumenty. Pozwoli to na poznanie najbardziej gwałtownych i energetycznych zjawisk kosmicznych.
15 i 16 czerwca w Zeuthen (Niemcy) rada CTA zdecydowała o rozpoczęciu negocjacji warunków budowy CTA w Paranal, na terenie Europejskiego Obserwatorium Południowego (ESO) w Chile oraz na hiszpańskiej wyspie La Palma, w obserwatorium Roque de los Muchachos Instytutu Astrofizyki Wysp Kanaryjskich.
Kompleksowe badania miejsc – kandydatów na lokalizację CTA – prowadził międzynarodowy zespół kierowany przez prof. Tomasza Bulika z Uniwersytetu Warszawskiego. – Wybór miejsca na budowę CTA to dla mnie zwieńczenie sześcioletniego programu charakteryzacji atmosferycznej dla CTA – mówi prof. Tomasz Bulik. – Zadaniem grupy – około 40 osób w 13 krajach – był wybór kandydatów, umieszczenie aparatury w potencjalnych miejscach, zebranie i analiza danych. W czasie prac analizowaliśmy 7 lokalizacji na półkuli północnej: dwa na Wyspach Kanaryjskich, dwa w USA, jedno w Meksyku, dwa w Indiach i jedno w Chinach; na półkuli południowej analizowaliśmy 8 miejsc: jedno w RPA, dwa w Namibii, trzy w Argentynie i dwa w Chile.
Obserwatorium CTA będzie składać się z ok. 100 teleskopów na półkuli południowej i 20 na półkuli północnej, co pozwoli na optymalne pokrycie całego nieba.
Miejsce wybrane na półkuli południowej położone jest ok. 10 km na południowy wschód od obserwatorium Paranal na pustyni Atacama. Jest to jedno z najsuchszych miejsc i najbardziej bezludnych na Ziemi – prawdziwy raj dla astronomii. Poza idealnymi warunkami do obserwacji przez cały rok, współpraca z ESO zapewni CTA korzystanie z istniejącej infrastruktury (drogi, miejsca noclegów, prąd, woda itd.) oraz dostęp do sprawdzonych metod budowy i prowadzenia dużych obserwatoriów.
Na półkuli północnej wybrane miejsce znajduje się na terenie Obserwatorium Roque de los Muchachos na wysokości 2200 metrów, na stoku wygasłego wulkanu, gdzie działają już dwa teleskopy MAGIC (Major Atmospheric Gamma Imaging Cherenkov Telescopes). Miejsce to znane jest z przejrzystej atmosfery wolnej od turbulencji i pozwala na całoroczne obserwacje.
