Wsparcie w zakresie kształcenia

W zakresie rekrutacji i promocji oferty polskich uczelni wśród ukraińskich kandydatów Uniwersytet Warszawski we współpracy z Międzyuniwersyteckim Centrum Informatyzacji (MUCI) przygotował pod auspicjami Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) ogólnopolską platformę Internetowej Rekrutacji Kandydatów z Ukrainy (ukraina.irk.edu.pl), której celem jest ułatwienie odnalezienia się obywateli Ukrainy będących studentami, doktorantami lub pracownikami ukraińskich uczelni i jednostek naukowych w ofertach kształcenia oraz pracy, z których mogą skorzystać w Polsce.

Rekrutacja na Uniwersytecie Warszawskim przeznaczona dla obywateli polskich i ukraińskich, którzy przyjechali z Ukrainy po 23 lutego 2022 roku, rozpoczęła się po 29 kwietnia 2022 roku. W rekrutacji na rok akademicki 2022/2023 przygotowano dodatkowych 2437 miejsc wyłącznie dla kandydatów z Ukrainy (1507 miejsc dla osób rozpoczynających studia, 930 miejsc dla osób przenoszących się ze swoich uczelni). Miejsca dla kandydatów z Ukrainy zostały przygotowane poza pulą miejsc przewidzianych w zwykłym procesie rekrutacji – tak aby nie ograniczać szans pozostałych kandydatów na dostanie się na studia. W ramach IRK Ukraina uruchomiono rekrutację na 181 programów studiów. Spośród 1412 aplikacji na studia za pośrednictwem systemu IRK Ukraina przyjęte zostały 332 osoby. Dodatkowo przyjęto także 184 obywateli Ukrainy w ramach otwartej rekrutacji (dostępnej dla wszystkich kandydatów). Łącznie zatem przyjęto 516 obywateli Ukrainy na studia na Uniwersytecie Warszawskim. Liczba ta jest ponad dwukrotnie wyższa niż w ubiegłych latach (dla porównania: w roku 2021 przyjęto łącznie 247 obywateli Ukrainy, a w 2020 roku – 229 obywateli Ukrainy). Aktualnie trwają prace nad przygotowaniem dodatkowej rekrutacji przeznaczonej dla obywateli Ukrainy na rok akademicki 2023/2024 przy wykorzystaniu platformy ukraina.irk.edu.pl.

Kolejnym ważnym działaniem, które podjął Uniwersytet, było zapewnienie kursów języka polskiego dla obywateli Ukrainy (zarówno osobom związanym z uczelnią, jak i tym spoza UW). Jest to jedna z ważniejszych inicjatyw podjętych przez Uniwersytet na rzecz obywateli Ukrainy, ponieważ odpowiedni poziom znajomości języka polskiego jest jednym z warunków, które osoby przyjęte na studia w ramach systemu IRK Ukraina muszą spełnić, by móc kontynuować naukę (na osiągnięcie co najmniej poziomu B2 mają 10 miesięcy od rozpoczęcia kształcenia). Kursy języka polskiego organizowane były, ze względu na duże zapotrzebowanie, przez wiele jednostek organizacyjnych UW jednocześnie (m.in. Uniwersytet Otwarty, Centrum Języka Polskiego i Kultury Polskiej dla Cudzoziemców „Polonicum” Wydziału Polonistyki czy Bibliotekę Uniwersytecką w Warszawie). Kursy są finansowane zarówno ze środków własnych uczelni, jak i tych specjalnie pozyskanych w tym celu – wśród nich są środki uzyskane w ramach programu Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej „Solidarni z Ukrainą” (350 000 zł), jak również wygospodarowane w ramach już prowadzonych działań, tj. w Programie zintegrowanych działań na rzecz rozwoju Uniwersytetu Warszawskiego (Program ZIP). Ze wszystkich kursów skorzystało ponad 300 osób.

Szczególnie wyjątkowy charakter miał jeden z kursów organizowanych przez Uniwersytet Otwarty Uniwersytetu Warszawskiego we współpracy z Wydziałem Pedagogicznym. W zajęciach mogły wziąć udział matki, które przybyły do Polski wraz z dziećmi. W czasie zajęć studentki-wolontariuszki z Wydziału Pedagogicznego zapewniały dzieciom opiekę.

Oprócz kursów języka polskiego przygotowane zostały również kursy języka ukraińskiego skierowane do wewnątrz naszej społeczności. Duży nacisk położony został na tłumaczenie najważniejszych informacji czy aktów prawnych na język ukraiński. Również na stronach internetowych większości wydziałów i jednostek administracji ogólnouniwersyteckiej można znaleźć zakładkę poświęconą kwestiom wsparcia dla osób z Ukrainy, gdzie prezentowane informacje często dostępne są w trzech wersjach językowych: polskiej, angielskiej oraz ukraińskiej.

Uniwersytet Warszawski uruchomił także Program wizyt badawczych dla studentów i doktorantów z Ukrainy (Study Visits Programme for Ukrainian Students and Doctoral Candidates at the University of Warsaw), którego beneficjenci mogą otrzymać stypendium finansowane przez Uniwersytet (do 2000 zł miesięcznie) oraz przyjechać na krótkoterminowy pobyt trwający do sześciu miesięcy.

 Pięć jednostek UW przyjmuje studentów i naukowców z Ukrainy nieposiadających stopnia doktora w ramach programu stypendialnego Narodowego Centrum Nauki (Wydział Archeologii, Wydział Biologii, Wydział Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych, Wydział Orientalistyczny oraz Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych).

Studenci i doktoranci z Ukrainy przyjeżdżają na Uniwersytet Warszawski także w ramach umów partnerskich, które UW zawarł z licznymi uczelniami ukraińskimi. W ramach programu Erasmus+ na rok akademicki 2022/2023 przyjechało 7 studentów na I semestr, 7 osób na cały rok i 8 osób na II semestr.

Ważnym aspektem działań UW było także udostępnienie zbiorów bibliotecznych uczelni dla obywateli z Ukrainy. Właśnie dlatego do końca semestru letniego roku akademickiego 2021/2022 od osób legitymujących się ukraińskim paszportem nie były pobierane opłaty za wydanie karty Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Dzięki temu wszyscy zainteresowani mogli swobodnie korzystać z jej zasobów.

Aby zapewnić nowo przyjętym studentom z Ukrainy atrakcyjną ofertę kształcenia, UW pracuje nad rozszerzeniem naszej bazy zajęć ogólnouniwersyteckich. W planach jest uruchomienie kolejnych kursów e-learningowych, które będą prowadzone za pośrednictwem uniwersyteckiej platformy „Kampus”. Już w okresie wakacyjnym w ramach Programu „Solidarni z Ukrainą” finansowanego ze środków NAWA oferowane były zajęcia adaptacyjne, które można podzielić na: warsztaty orientacji kulturowej (komunikacja w środowisku wielokulturowym, wprowadzenie do kultury polskiej, prezentacja najważniejszych aspektów kultury polskiej, zwyczajów oraz norm obowiązujących w życiu codziennym), warsztaty z kompetencji społecznych oraz warsztaty z rozwoju kompetencji cyfrowych w zakresie obsługi narzędzi informatycznych wspomagających kształcenie na UW.

Uniwersytet propaguje także rozwiązania dotyczące oferty pomocowej dla Ukraińców zarówno wśród uniwersytetów europejskich będących członkami Sojuszu 4EU+, jak i m.in. uczelni amerykańskich. Podczas rozmów nie tylko negocjowane są pomysły na nowe formy pomocy i współpracy, ale również popularyzowana wiedza na temat obecnej sytuacji w Ukrainie oraz warunków życia osób, które znalazły schronienie w Polsce. Ponadto osoby studiujące na UW (również te przyjęte w ramach IRK Ukraina) mogą korzystać w ramach Sojuszu 4EU+ np. z wymian studenckich, prowadzenia wspólnych prac badawczo-rozwojowych oraz przygotowywania wspólnych publikacji naukowych.

Narodowa Agencja Wymiany Akademickiej przyznała Uniwersytetowi Warszawskiemu ponad 760 tys. zł finansowania, które zostanie przeznaczone na współpracę Sojuszu 4EU+ z trzema instytucjami partnerskimi z Ukrainy. Wspólny projekt z uczelniami ukraińskimi umożliwi rozwój elastycznych ścieżek kształcenia służących pozyskiwaniu cennych kompetencji, dostęp do standardów Europejskiego Obszaru Edukacji oraz wzmocnienie potencjału badawczego i dydaktycznego.

Na UW zatrudniono również dwóch pracowników administracyjnych z Ukrainy, aby wesprzeć studentów przyjętych na 1. rok studiów, a także tłumaczkę języka ukraińskiego, której zadaniem jest wspieranie potrzeb tłumaczeniowych jednostek dydaktycznych Uniwersytetu Warszawskiego oraz biur administracji ogólnouniwersyteckiej, w szczególności Centrum Wsparcia Dydaktyki.

W pomoc angażuje się też zespół Welcome Point, m.in. poprzez zatrudnienie trzech nowych osób z Ukrainy, które zajmują się pomocą w sprawach dotyczących organizacji pobytu w Polsce czy organizację serii spotkań o różnej tematyce.

Wsparcie socjalne

W marcu 2022 r. w życie weszły zmiany w Regulaminie świadczeń dla studentów Uniwersytetu Warszawskiego, które znacząco uprościły dostęp do stypendium socjalnego i zapomogi w przypadku osób dotkniętych działaniami wojennymi oraz stanowiły dopełnienie przepisów ustawy z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa. Zgodnie ze zmianami, w przypadku gdy student nie jest w stanie udokumentować swojej sytuacji materialnej i dochodowej ze względu na działania wojenne prowadzone w kraju jego pochodzenia, dokumenty mogą zostać zastąpione pisemnym oświadczeniem. Ponadto, mając na względzie trudną sytuację studentów oraz potrzebę szybkiego działania, w przypadku tej grupy UW zrezygnowało z konieczności złożenia tłumaczenia przysięgłego przedstawianych dokumentów.

Świadczeniem, które ma wspierać studentów w nagłych, trudnych sytuacjach jest zapomoga. Dlatego rozszerzony został katalog przesłanek uprawniających do ubiegania się o nią o następujące przesłanki: „działania wojenne w kraju, z którego pochodzi wnioskodawca lub w którym zamieszkują jego osoby najbliższe” oraz „potrzeba pomocy psychologicznej lub psychiatrycznej wywołanej nagłym zdarzeniem” (jest to katalog otwarty).

W celu zapewnienia szerszego dostępu do świadczeń pomocy materialnej w przypadku studentów, którzy objęci są ochroną w ramach ustawy z dnia 12 marca 2022 roku o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa, uproszczona została procedura składania ślubowania umożliwiającego uzyskanie statusu studenta. Dzięki temu osoby potrzebujące mogły ubiegać się o wiele wcześniej niż w latach ubiegłych o stypendium socjalne i zapomogę. Najwyższe możliwe do uzyskania stypendium socjalne w roku akademickim 2021/2022 oraz 2022/2023 wynosi 2100 zł miesięcznie, zaś zapomoga stanowi jednorazową wypłatę w wysokości do 5500 zł. Od lutego 2022 r. do stycznia 2023 r. na świadczenia dla obywateli Ukrainy wypłacane w ramach Funduszu Stypendialnego wydano łącznie 2 501 864 zł.

Jedną z form wsparcia materialnego studentów pochodzących z Ukrainy jest także zwolnienie z opłat za studia. Jest to rozwiązanie prawne, z którego mogą skorzystać wszyscy studenci, którzy np. znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej. Aby zapewnić sprawną obsługę wniosków, rektor UW udzielił w tym zakresie pełnomocnictwa kierownikom jednostek dydaktycznych (prodziekanom ds. studenckich na wydziałach oraz dyrektorom ds. kształcenia w jednostkach ogólnouniwersyteckich), którzy najlepiej znają sytuację konkretnych studentów ze swoich jednostek.

Część studentów i ich rodzin z dnia na dzień straciła niemal cały dorobek swojego życia. Z myślą o nich Uniwersytet współpracował z Hotelem „Bristol”, aby zapewnić paczki żywnościowe, które zaraz po wybuchu wojny okazały się dla wielu jedną z kluczowych form pomocy.

Korzystając z uniwersyteckiej bazy kwaterunkowej (akademiki – Domy Studenta, obiekty hotelowe „Hera” i „Sokrates”, Dom Pracownika Naukowego i inne), oferowane było również wsparcie w tym zakresie. Z jednej strony mieszkańcy Domów Studenta pochodzący z Ukrainy mogli liczyć na zwolnienie z opłat związanych z zamieszkaniem w akademiku (w całości lub części), z drugiej strony kwaterowane były również rodziny studentów, doktorantów oraz pracowników UW, a także nowych pracowników wraz z ich rodzinami. W ramach współpracy międzyuczelnianej przyjęta została również grupa studentów z Ukrainy studiujących w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Obecnie w domach studenta UW mieszka 350 obywateli Ukrainy.

Obywatele Ukrainy licznie korzystają również z możliwości zgłoszenia do ubezpieczenia zdrowotnego przez uczelnię. 

Kilkukrotnie organizowane były także zarówno oddolne (przez poszczególne jednostki czy pracowników), jak i centralne zbiórki charytatywne. Zbierano zarówno żywność, jak i artykuły medyczne. Organizowano również zbiórki finansowe. Punkty, gdzie można było zostawiać dary, znajdowały się na terytorium niemal całego Uniwersytetu. Wiele darów było bezpośrednio przekazywanych do Ukrainy przez pracowników Uniwersytetu.

W ramach Programu „Studenci dla otoczenia” powstała innowacyjna sekcja kliniki prawa. Była to odpowiedź na nowy problem związany z masowym napływem cudzoziemców, którzy mogą wymagać wsparcia nie tylko prawnego, ale również logistycznego, aby prawidłowo zaaklimatyzować się na UW. Studenci 4. i 5. roku Wydziału Prawa i Administracji UW (w miarę potrzeb również we współpracy ze studentami z Wydziału Neofilologii) stali się asystentami osób z Ukrainy – udzielali im zarówno pomocy prawnej (kwestie legalizacji pobytu, kontakt z urzędami, opiniowanie umów o najem mieszkań, zakup samochodu itp.), jak i wsparcia w zakresie codziennego funkcjonowania na UW (korzystanie z Uniwersyteckiego Systemu Obsługi Studiów – USOS, ułatwianie kontaktu z wykładowcami, odnajdywanie się w systemie zapisów na zajęcia, egzaminy itp.). W kwestiach językowych studenci prawa mieli możliwość uzyskania wsparcia od osób z wydziałów filologicznych.

Wsparcie dla uczelni

Pomoc oferowana przez Uniwersytet Warszawski skierowana była również do ukraińskich uczelni. Ich potrzeby zostały zweryfikowane podczas licznych spotkań przedstawicieli władz UW z naszymi ukraińskimi partnerami. Jednym z istotnych aspektów funkcjonowania uczelni na terenie Ukrainy było zapewnienie bezpieczeństwa informatycznego. W tym celu Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i Komputerowego UW przygotowało przestrzeń na klastrze Ceph, który ma pojemność 203 TB z możliwością jej zwiększenia. Umożliwiało to przechowywanie w pełni bezpieczny sposób najważniejszych danych elektronicznych uczelni z Ukrainy, uniemożliwiając ich zniszczenie ze względu na toczone działania wojenne.

W ramach jednego z Działań Programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” powstał konkurs „Nowe idee – Ukraina”, którego celem było wzmocnienie współpracy badaczy z Uniwersytetu Warszawskiego z ukraińskim środowiskiem naukowym przez realizację wspólnych projektów naukowych, przyczyniających się do osiągania doskonałości naukowej oraz zwiększenia międzynarodowej rozpoznawalności badań realizowanych na uczelni. Ostatecznie dofinansowano osiem projektów na łączną kwotę w wysokości 666 138,96 zł.

Biuro Współpracy z Zagranicą UW jest w stałym kontakcie z uczelniami partnerskimi z Ukrainy, przekazując im m.in. informacje o propozycjach UW dla studentów/doktorantów/ pracowników. Przesunięte zostały też środki z kopert budżetowych dla Rosji i Białorusi na dodatkowe stypendia dla ukraińskich studentów i pracowników w ramach programu Erasmus+ KA107 (zgodnie z instrukcjami KE i Narodowej Agencji Erasmus+) – przyznano dodatkowe stypendia na studia częściowe dla studentów ukraińskich na okres 3 miesięcy oraz stypendia dla pracowników (tzw. STT).

Wsparcie zdrowotne

Przykładem działania w zakresie zdrowia jest akcja „Badania wzroku i okulary dla Ukrainy” organizowana przez Wydział Fizyki. Wspólnymi siłami pracowników naukowych wydziału oraz studentów ostatnich lat kierunku optometria oraz europejskie studia optyki okularowej i optometrii zapewnione zostało badanie wzroku dla uchodźców z Ukrainy, które, w razie konieczności, dopełniały nowe okulary pozyskane dzięki współpracy z takimi firmami jak HOYA czy OPTIBLOK. Osoby pochodzące z Ukrainy, które potrzebowały konsultacji internistycznej, mogły liczyć na wsparcie dr. hab. Józefa Haczyńskiego, lekarza internisty, pracownika Wydziału Zarządzania UW. Ofertę w tym zakresie uzupełniły zakupione przez Uniwersytet apteczki medyczne.

W związku z wojną w Ukrainie znacząco wzrosło zainteresowanie pomocą psychologiczną. Konsultacje psychologiczne zostały ekstraordynaryjnie uruchomione na Wydziale Stosowanych Nauk Społecznych i Resocjalizacji, członkowie naszej społeczności mogli korzystać również z Centrum Pomocy Psychologicznej. Z myślą zaś o wolontariuszach eksperci z Wydziału Psychologii stworzyli cykl pięciu filmów, w których tłumaczyli, jak wspierać innych, aby pomoc była skuteczna, a także nie przekraczała możliwości fizycznych, psychicznych i finansowych wolontariuszy. Filmy stanowiły uzupełnienie innego działania wydziału – warsztatów pt. „Uważność i współczucie w kryzysie. Jak zadbać o siebie i innych”.

Wsparcie w zakresie zatrudnienia

Drzwi Uniwersytetu były otwarte dla każdego, nie tylko dla kandydatów na studia, ale również dla osób, które chciały zacząć budować swoje nowe życie od pracy na Uniwersytecie Warszawskim. Umożliwione zostało zatrudnienie osób z Ukrainy na wydziałach, w jednostkach naukowych i grupach badawczych.

Inne działania

Na Uniwersytecie zaplanowana została ewaluacja podjętych przez uczelnię działań w obszarze pomocy Ukraińców. Badanie ma na celu ocenę zarówno działań podjętych od lutego 2022 r., jak również oferty UW z perspektywy nowo przyjętych studentów.

Naukowcy z UW podejmowali także działania edukacyjne, popularyzujące wiedzę o Ukrainie, np. przygotowane przez naukowców z UW filmy o historii Ukrainy, cykl otwartych wykładów online „Ukraina 2022” zorganizowany przez Studium Europy Wschodniej, specjalne wydanie magazynu „CMR Spotlight” OBM UW: „Agresja rosyjska na Ukrainę i migracja przymusowa: rola Polski w pierwszych dniach kryzysu” i inne debaty i webinary.

Na stronie głównej prowadzona jest specjalna zakładka w języku polskim i angielskim, gdzie gromadzone są informacje na temat możliwości wsparcia oferowanego przez UW. Publikowane są najważniejsze informacje dotyczące: pomocy socjalnej, prawnej, psychologicznej, tłumaczeń, działań edukacyjnych, zbiórek i innych inicjatyw podejmowanych na uczelni. W celu lepszej koordynacji wielu działań podejmowanych na uczelni oraz propagowania informacji o nich utworzono także specjalny adres e-mail: solidarnizukraina@uw.edu.pl służący do przesyłania informacji na temat inicjatyw na rzecz osób z Ukrainy. W piśmie uczelni znajduje się również tematyczna rubryka „Solidarni z Ukrainą” informująca o podejmowanych akcjach i inicjatywach. Uniwersytet Warszawski także w warstwie wizualnej stara się przypominać o stałym wsparciu całej uczelni na rzecz Ukrainy i jej obywateli przez stałe wywieszenie flagi ukraińskiej na bramie na Kampusie Głównym UW oraz umieszczeniu wielu innych flag ukraińskich w obiektach uczelni (np. oknach budynków).