Naukowcy z Wydziału Biologii Uniwersytetu Warszawskiego wraz z Centrum Ochrony Mokradeł od lat współorganizują obchody Światowego Dnia Mokradeł. Tegoroczne wydarzenie odbywające się pod hasłem „Mokradła i dobrostan człowieka” było okazją do upowszechniania wiedzy o terenach wodno-błotnistych, a także o celach i metodach ich ochrony.

3 i 4 lutego Centrum Ochrony Mokradeł oraz Wydział Biologii UW zorganizowały otwarte wydarzenia popularnonaukowe (wykłady, warsztaty, pokaz filmowy) związane ze Światowym Dniem Mokradeł. Wydarzenia odbyły się w gmachu Wydziału Biologii UW. Uczestnicy mieli także okazję uczestniczyć w spacerze po  podwarszawskich mokradłach w dolinie Czarnej Strugi w Puszczy Słupeckiej. Wcześniej, 2 lutego, na terenie Ogrodu Botanicznego UW, zorganizowano naradę z udziałem naukowców i przedstawicieli administracji publicznej pod hasłem „Ochrona i odnowa mokradeł: jak to zrobić w Polsce?”.

Każdego roku obchodom Światowego Dnia Mokradeł towarzyszy inne hasło przewodnie, eksponujące jeden z wielu aspektów związanych z ekosystemami wodno-błotnymi. Tegoroczny temat to „Mokradła i dobrostan człowieka” (Wetlands and human wellbeing), opatrzony hasłem: „Mokradła i ludzie. Splecione losy” (Life interlaced. Wetlands and people).

Spotkania i debaty

Podczas spotkania w Ogrodzie Botanicznym UW 2 lutego decydenci oraz eksperci związani z obszarami wodno-błotnymi mieli okazję omówić najważniejsze wyzwania w zakresie ochrony tych ekosystemów.

– Uniwersytet Warszawski jest zaangażowany w ochronę środowiska i klimatu. Uczelnia od lat prowadzi badania naukowe, które są cenne dla ochrony mokradeł i całego ekosystemu. Dzięki współpracy z instytucjami administracji rządowej, samorządowej oraz organizacjami pozarządowymi, jak również zaangażowaniu w działania edukacyjne i informacyjne, udaje nam się zwiększyć świadomość społeczną w zakresie utrzymania równowagi ekologicznej – powiedział podczas otwarcia wydarzenia Robert Grey, kanclerz UW. Nawiązał przy tym do niedawnego otwarcia Mazurskiego Centrum Bioróżnorodności i Edukacji „Kumak” im. prof. K. A. Dobrowolskiego w Urwitałcie – nowoczesnego ośrodka badawczego i edukacyjnego Wydziału Biologii UW zaangażowanego w aktywną ochronę zasobów przyrodniczych. Gości przywitał także prof. Krzysztof Spalik, dziekan Wydziału Biologii UW, zapowiadając, że środowisko naukowe oczekuje procesu przemian w zakresie ochrony ekosystemów wodno-błotnych.

– Naszym priorytetem powinna być adaptacja do zmian klimatu. To nie jest kwestia tego, czy nam się to uda w określonym czasie, ale kwestia tego, ile zdążymy zrobić, zanim zmiany klimatu dotkną polskie ekosystemy nieodwracalnie – mówił pomysłodawca debaty prof. Wiktor Kotowski z Wydziału Biologii UW.

Udział w spotkaniu wzięli m.in. Paulina Hennig-Kloska, minister klimatu i środowiska, Andrzej Domański, minister finansów, oraz przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska, Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych, PGW Wody Polskie, a także przedstawiciele organizacji pozarządowych i instytutów naukowych, w tym Politechniki Białostockiej, Uniwersytetu Łódzkiego, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego oraz Państwowego Instytutu Badawczego w Puławach.

Tereny wodno-bagienne

Mokradła to ekosystemy o wyjątkowym znaczeniu dla życia na Ziemi: gromadzą i oczyszczają wodę, regulują klimat i stanowią dom dla tysięcy zagrożonych wyginięciem gatunków roślin i zwierząt.

Pomimo rosnącej wiedzy o znaczeniu tych ekosystemów i wdrażania międzynarodowych instrumentów prawnych, stan mokradeł pogarsza się z roku na rok. Pod względem stanu zachowania torfowisk Polska jest na czwartym miejscu od końca wśród europejskich państw (osuszono ok. 85% ich powierzchni), co skutkuje znacznymi emisjami gazów cieplarnianych, pogłębieniem zjawisk suszowych oraz rosnącym statusem zagrożenia wielu gatunków bagiennych roślin i zwierząt. Z kolei powszechne regulacje rzek (i likwidacja bagiennych stref buforowych) doprowadziły do upośledzenia ich zdolności do naturalnego oczyszczania wód i do zaniku tarlisk ryb. Degradacja mokradeł ma coraz wyraźniejsze konsekwencje nie tylko dla dzikiej przyrody, ale również dla warunków życia ludzi, przekładając się też na poważne straty ekonomiczne.

Ochrona bagien oraz przywrócenie wysokiego uwodnienia osuszonym torfowiskom to priorytety nowoczesnej polityki klimatycznej, przyrodniczej i rolniczej.