Zespół rektorski UW przygotował komentarz do projektu ustawy o szkolnictwie wyższym i nauce. Uwagi zostały przekazane MNiSW w ramach konsultacji społecznych prowadzonych przez resort odnośnie projektu zaprezentowanego 19 września podczas Narodowego Kongresu Nauki w Krakowie. Ministerstwo chciałoby, aby ustawa weszła w życie od 1 października 2018 r. Uwagi można zgłaszać do 19 października. W imieniu Uniwersytetu ministerstwo otrzymało także plik z wszystkimi uwagami nadesłanymi do rektoratu przez członków społeczności UW.

Zespół rektorski odniósł się do preambuły określającej zasady i cele, jakim służyć ma ustawa, a także do przepisów ogólnych definiujących m.in. misję szkolnictwa wyższego.

 

Proponujemy nieco inne sformułowanie misji, które podkreśla nie tylko gospodarcze, ale i społeczne efekty działania uczelni: „Misją systemu szkolnictwa wyższego i nauki jest prowadzenie kształcenia oraz działalności naukowej, kształtowanie postaw obywatelskich, poszanowania prawdy i poczucia odpowiedzialności za dobro publiczne, a także zaangażowanie w tworzenie innowacji dla społeczeństwa i gospodarki”.

Rektorzy zaproponowali szcegółowe zmiany w zapisach ustawy dotyczących m.in. prowadzenia studiów, pracowników uczelni, stopni i tytułów naukowych, ewaluacji oraz finansowania szkolnictwa. Szczególnie dużo uwagi poświęcili dwóm zagadnieniom – interdyscyplinarności oraz nowemu organowi, czyli radzie uczelni.

Interdyscyplinarność

„W zakresie konstrukcji studiów w ustawie 2.0 niestety nadal standardem pozostaje perspektywa „dyscyplinowa”. Zmienia się liczba dziedzin i dyscyplin (w nawiązaniu do klasyfikacji OECD liczba ta ulegnie zapewne istotnej redukcji), ale sama reguła pozostaje bez zmian. Zderzają się zatem dwie zasady: autonomii uczelni i odpowiedzialności państwa za jakość nauczania, przejawiająca się w filozofii limitowania swobody nauczania, w imię szczytnego celu gwarantowania jakości kształcenia. Niestety sposób, w jaki projekt ustawy próbuje rozwiązać ten dylemat, odbywa się kosztem interdyscyplinarności” – czytamy w komentarzu zespołu rektorskiego. Dalej wymienione są konkretne artykuły ustawy, które – jeśli nie zostaną przeformułowane – mogę znacznie utrudnić prowadzenie międzyobszarowych kierunków studiów oraz interdyscyplinarnych badań naukowych. „Niebezpieczne jest już sformułowanie art. 5 projektu: stwierdzenie, że badania naukowe i kształcenie są prowadzone w dziedzinach nauki i dyscyplinach naukowych, sugeruje, że nie mogą być one międzydziedzinowe czy interdyscyplinarne. (…) Byłoby lepiej, gdyby ustawodawca wyraźnie wskazał, że zarówno badania, jak i kształcenie mogą być prowadzone interdyscyplinarnie lub międzydziedzinowo” – proponują rektorzy.

Funkcje i skład rady uczelni

Zespół rektorski zaproponował zmiany, które w sposób precyzyjny rozdzielałyby zadania, kompetencje i odpowiedzialność pomiędzy organy uczelni, a więc senat, rektora i radę. W przeciwnym razie nowy ustrój uczelni mógłby prowadzić do sporów kompetencyjnych i konfliktów, a tym samym przeczyć jednemu z podstawowych celów ustawy – usprawnieniu zarządzania szkołami wyższymi. „Najważniejszą rolą rady powinno być skuteczne otwieranie uczelni na świat pozaakademicki i wprowadzenie zewnętrznego, niezależnego spojrzenia na funkcjonowanie uniwersytetu, a także dostarczanie informacji i rozwiązań z innych krajów czy organizacji – czyli likwidować problem deficytu działań dotychczasowych organów właśnie w tych obszarach” – tłumaczą rektorzy. „Idealnie, charakter rady byłby doradczy w sprawach bieżących (np. zarządzanie i organizacja, finanse), opiniodawczy w sprawach wymagających niezależnej oceny (np. sprawozdanie roczne rektora, ocena realizacji strategii), a decyzyjny jeśli chodzi o ustalanie celów strategicznych uczelni lub planowanie działań w sytuacji kryzysowej (plany naprawcze)” – wymieniają w dokumencie rektorzy.

Głosy studentów, doktorantów, pracowników

Członkowie społeczności akademickiej mogli nadsyłać swoje uwagi do projektu ustawy na adres uwagidoreformy@uw.edu.pl, o co apelował rektor podczas inauguracji roku akademickiego. Autorzy nadesłanych uwag reprezentują zarówno nauki ścisłe i przyrodnicze, jak i społeczne i humanistyczne. W swych recenzjach projektu odnieśli się m.in. do kwestii dyscyplin naukowych (ograniczenia ich liczby a także braku regulacji w ustawie dot. przedsięwzięć interdyscyplinarnych), organizacji szkół doktorskich oraz procedury uzyskiwania stopni i tytułu profesorskiego. Wszystkie komentarze w imieniu indywidualnych pracowników czy grup (np. samorządu studentów lub środowiska astronomów) zostały przekazane resortowi nauki.

Roboczy plik z uwagami studentów, doktorantów i pracowników dostępny dla osób posiadających konto gmail w domenie UW >>

Osoby posiadające konta w innych systemach poczty uniwersyteckiej, zainteresowane otrzymaniem pliku, proszone są o kontakt na adres: media(at)uw.edu.pl.

Uwagi do planowanych zmian w systemie szkolnictwa wyższego i nauki zgłosiły również: Rada Zakładowa Związku Nauczycielstwa Polskiego (pdf) oraz Komisja Zakładowa NSZZ „Solidarność” UW (pdf).