25 czerwca na Uniwersytecie Warszawskim odbyła się uroczystość wręczenia Nagrody im. Benedykta Polaka. To wyróżnienie przyznawane polskim obywatelom za „wybitne osiągnięcia eksploracyjne na ziemi, w morzu, w powietrzu i w kosmosie” oraz cudzoziemcom za „propagowanie polskich tematów badawczych i współpracę z naszymi naukowcami”.

W tegorocznej 8. edycji członkowie kapituły nagrody wyłonili trzech laureatów. Nagrodę główną, która przyznawana jest osobom posiadającym polskie obywatelstwo, otrzymali dr hab. Joanna Bocheńska, specjalistka w zakresie tematyki kurdyjskiej oraz prof. Janusz T. Pawęska, wirusolog, organizator międzynarodowych wypraw badawczych do Afryki.

Dr hab. Joanna Bocheńska z Uniwersytetu Jagiellońskiego współpracuje z licznymi organizacjami i naukowcami z Bliskiego Wschodu. Jej dokonania, wiedza i biegłość językowa jest doceniana w kurdyjskim i kurdologicznym środowisku naukowym. W języku kurdyjskim określana jest jako mamosta, co znaczy „mistrz”, „nauczyciel”.

Prof. Janusz T. Pawęska jest kierownikiem w Narodowym Instytucie Chorób Zakaźnych Afryki Południowej. Opublikował ważne prace badawcze dotyczące poszukiwania rezerwuarów filowirusów. Odkrył nowego arenawirusa, wywołującego gorączkę krwotoczną. Naukowiec odpowiadał również za bezpieczne funkcjonowanie jedynego na kontynencie afrykańskim laboratorium czwartej klasy bezpieczeństwa. Miał też znaczący wpływ na rozwój badań epidemiologicznych, ekologicznych, immunologicznych i molekularnych zakażeń wywołanych przez wirusy.

Nagroda główna przyznawana cudzoziemcom została wręczona brytyjskiemu astronomowi prof. Janowi Charlesowi Żarneckiemu, który był jednym z sześciu naukowców odpowiedzialnych za prowadzenie misji bezzałogowej „Huygens Surface Science Probe” na Tytan, czyli księżyc krążący wokół Saturna. Była to jedna z najdalszych przeprowadzonych do tej pory misji kosmicznych. W trakcie przygotowań do niej prof. Żarnecki współpracował z badaczami z Centrum Badań Kosmicznych Polskiej Akademii Nauk.

Na uroczystości wręczenia Nagrody im. Benedykta Polaka obecny był Piotr Gliński, wicepremier, minister kultury i dziedzictwa narodowego, który w swoim wystąpieniu podkreślił znaczenie tego wyróżnienia. Jego zdaniem nagroda honoruje wartości, które powinny być doceniane i promowane, a nie zawsze są obecne w kulturze popularnej. Zaznaczył, że wartości te są ważne dla wspólnoty, narodu, państwa i mają charakter ponadnarodowy i ponadpaństwowy. Zauważył też, że ta nagroda staje się instytucją i wskazuje ważność pewnych rzeczy.

Zapis transmisji uroczystości można oglądać online:

Misja badawcza i dyplomatyczna

Patronem nagrody jest zakonnik – franciszkanin Benedykt Polak, który wraz ze swym włoskim konfratrem Giovannim da Pian del Carpine w latach 1245-1247 odbył misję poselską do chana Mongołów, który przyjął ich w ówczesnej stolicy Imperium, Karakorum.

Ekspedycja wyruszyła w ostatecznym składzie z Łęczycy, szczodrze wyposażona przez Księcia mazowieckiego Konrada I i innych członków ówczesnej polskiej elity politycznej.

Po powrocie z ponad dwuletniej wyprawy, w trakcie której przejechali konno około 20 tys. kilometrów, wysłannicy przekazali papieżowi i europejskim dworom pierwszy szczegółowy opis części Azji, na 50 lat przed zredagowaniem słynnego dzieła Marco Polo „Opisanie Świata”.

– To misja dyplomatyczna, a zarazem badawcza, która była wyrazem europejskiej współpracy, nie tylko pomiędzy Benedyktem Polakiem a Giovannim da Pian del Carpine. Na powodzenie misji miały również bezpośredni, znaczący wpływ najważniejsze ośrodki polityczne ówczesnej Europy, zaś różnego rodzaju wsparcia w realizacji samej wyprawy, a potem w opracowaniu jej wyników, udzielili  mnisi czescy, niemieccy i francuscy, a także Rusini i Węgrzy – wyjaśnia prof. Mariusz Ziółkowski, wiceprzewodniczący kapituły nagrody.

Kapitułę nagrody powołali: Oddział Polski The Explorers Club, Gmina Miejska Łęczyca, Powiat Łęczycki, Towarzystwo Naukowe Warszawskie. Patronat honorowy nad uroczystością objął Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, a nagrody finansowe dla laureatów ufundowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.