– Studenci bez strachu angażują się w projekty bardzo nowatorskie – takie, jakie nigdy jeszcze nie były w Polsce realizowane. Cenię sobie tę odwagę intelektualną, chęć podnoszenia naukowej poprzeczki coraz wyżej i wyżej – mówi o swoich studentach dr Paweł Rutkowski z Wydziału Polonistyki UW. Naukowiec kieruje Pracownią Lingwistyki Migowej – jedynym w kraju ośrodkiem zajmującym się językami migowymi.
Kciuk i palec wskazujący prawej dłoni przesuwające się po nadgarstku lewej ręki, a następnie dwukrotne uderzenie się pięścią w piersi (po lewej i prawej stronie klatki piersiowej). Tak na pytanie o wybór uczelni, odpowiedziałby głuchy maturzysta kandydujący na Uniwersytet Warszawski. W polskim języku migowym (PJM) nazwa UW to połączenie dwóch znaków. Pierwszy („Uniwersytet”) nawiązuje do haftów na mankietach uniwersyteckich mundurów noszonych tuż po utworzeniu Uniwersytetu w XIX wieku. Drugi („Warszawa”) symbolizuje klatkę piersiową warszawskiej Syrenki.
– Jeśli chodzi o badania nad komunikacją migową, UW jest ośrodkiem wyjątkowym nie tylko na naukowej mapie Polski, lecz także Europy Środkowo-Wschodniej – mówi dr Rutkowski. – Pracownia jako jedyna jednostka w naszym kraju prowadzi szeroko zakrojone prace nad opisem języka, społeczności i kultury osób głuchych. UW jest też jednym z niewielu ośrodków, gdzie można nauczyć się polskiego języka migowego od jego rodzimych użytkowników – lektorami na zajęciach, które organizujemy, są osoby głuche. Lektoraty PJM cieszą się ogromnym zainteresowaniem studentów różnych wydziałów – język migowy traktowany przez UW na równi z innymi językami nowożytnymi – wyjaśnia naukowiec.
Studenci? Otwarci, bezkompromisowi, kreatywniPracownia Lingwistyki Migowej dokumentuje i opisuje polski język migowy. Tworzy wizualny korpus (zbiór danych językowych w postaci plików wideo, które są m.in. podstawą obszernego słownika PJM), będący jednym z największych tego typu projektów na świecie. Wraz z Pracownią Obrazowania Mózgu IBD PAN prowadzi badania neurobiologiczne, pomagające lepiej zrozumieć PJM z perspektywy eksperymentalnej. Naukowcy przygotowują także adaptacje i tłumaczenia na język migowy podręczników szkolnych dla głuchych dzieci. Angażują się również społecznie. Starają się przełamywać stereotypy, tłumacząc, że PJM nie jest wizualną kalką polszczyzny, tylko odrębnym, pełnoprawnym językiem, tak różnym od polskiego jak np. chiński. Popularyzują wiedzę o odrębnej tożsamości językowej i kulturowej Głuchych, o ich potrzebach i problemach, z którymi stykają się na co dzień.
We wszystkie działania pracowni dr Rutkowski angażuje studentów. – W moim zespole pracuje wiele osób, zarówno słyszących, jak i głuchych, które wciąż studiują lub są świeżo po studiach. Najbardziej cenię u dzisiejszej młodzieży świeże spojrzenie na problemy badawcze, otwartość, bezkompromisowość, kreatywność, chęć podejmowania wyzwań intelektualnych. Za niezwykle przydatną uważam doskonałą znajomość Internetu i nowych mediów, które przydają się także w pracy naukowca – wymienia. – Jestem pewien, że bez wkładu studentów Pracownia Lingwistyki Migowej nie wykonałaby wielu projektów i grantów, które udało nam się zrealizować z sukcesami. Zachęcam przyszłych studentów UW do zainteresowania się naszą pracą, a być może także do włączenia się w to, co robimy – dodaje.
Wykład dr. Pawła Rutkowskiego „Prawo do języka”, wygłoszony podczas inauguracji roku akademickiego 2016/2017:
Wykład dr. Pawła Rutkowskiego „Zaczęli rozmawiać 199 lat temu” wygłoszony podczas Zajadu Absolwentów UW z okazji 200-lecia istnienia Uniwersytetu:
